Dostępność automatów zwrotnych to najważniejszy czynnik, który zachęci Polaków do częstszego zwracania opakowań – wynika z raportu „Nowe nawyki, nowe wyzwania. Jak Polacy postrzegają system kaucyjny?” przygotowanego przez Biostat na zlecenie agencji 2PR. Aż 71,5 proc. badanych wskazało, że łatwa dostępność automatów skłoniłaby ich do większego zaangażowania w system.
Ponad 76,9 proc. ankietowanych przyznaje, że chętniej oddawałoby butelki czy puszki, gdyby automaty były dostępne również poza sklepami – przy szkołach, siłowniach czy przystankach. Badanie przeprowadzono na reprezentatywnej grupie 1000 osób powyżej 18 roku życia na przełomie sierpnia i września 2025 roku.
Wygoda ważniejsza niż wysokość kaucji
Wyniki pokazują, że szczególnie kobiety (80,3 proc.) oraz osoby w wieku 50-59 lat (83,9 proc.) doceniają znaczenie dostępności punktów zwrotu. Dla tych grup wygoda i bliskość są ważniejsze niż wysokość samej kaucji. Mężczyźni z kolei częściej uważają, że system mógłby działać lepiej, gdyby kwota kaucji była bardziej odczuwalna (43,1 proc.).
Paweł Wróblewski, dyrektor zarządzający Envipco Polska, globalnego producenta automatów kaucyjnych, podkreślił znaczenie dostępności: „Kluczowym czynnikiem wpływającym na skuteczność systemu kaucyjnego jest jego dostępność. Im łatwiej można oddać opakowanie, tym większa szansa, że stanie się to codziennym nawykiem. Dlatego ważne jest, by automaty zwrotne pojawiały się w różnych miejscach, nie tylko w dużych sklepach, ale też w mniejszych punktach i przestrzeni publicznej.”
Aplikacja mobilna jako ułatwienie
Na popularność zwrotów może wpłynąć także technologia. Aż 38,5 proc. respondentów wskazało, że aplikacja mobilna ułatwiająca zwrot bez kolejek i z szybkim przelewem kaucji na konto zwiększyłaby ich zaangażowanie. Pomysł ten szczególnie dobrze rezonuje w dużych miastach, gdzie mieszkańcy są przyzwyczajeni do cyfrowych rozwiązań. Aż 43,1 proc. osób z aglomeracji powyżej 500 tys. mieszkańców widzi w tym realne ułatwienie.
Brak wiedzy barierą dla systemu
Ponad 37,9 proc. badanych przyznaje, że wciąż nie wie dokładnie, które opakowania podlegają zwrotowi i jak działa system. Młodsi respondenci, szczególnie w wieku 18-39 lat, częściej niż starsi wskazują na potrzebę większej edukacji i przejrzystych zasad.
Bartosz Sosnówka, partner zarządzający w agencji 2PR, zwrócił uwagę na rolę komunikacji: „System kaucyjny nie zadziała w pełni, jeśli nie będzie zrozumiały i wygodny w codziennym użyciu. Dlatego kluczową rolę do odegrania ma komunikacja, która tłumaczy, jak działa system i dlaczego warto w nim uczestniczyć. Edukacja, transparentność i konsekwencja w przekazie mogą przesądzić o tym, czy kaucje staną się naturalnym elementem naszej codzienności.”
Trzy filary sukcesu systemu
Dane pokazują, że Polacy są otwarci na nowe rozwiązania, ale potrzebują jasnych zasad i prostych komunikatów. Wygoda, zrozumiałe zasady oraz wsparcie technologiczne to trzy elementy, które zdecydują o powodzeniu całego przedsięwzięcia.
Entuzjazm wobec idei recyklingu jest duży, teraz kluczowe będzie przełożenie go na codzienną praktykę. Wygodne lokalizacje, intuicyjne rozwiązania i odpowiednio zaplanowana komunikacja mogą sprawić, że zwracanie opakowań stanie się nie obowiązkiem, ale nawykiem.
System kaucyjny stanowi istotny element gospodarki o obiegu zamkniętym i zrównoważonego zarządzania odpadami. W kontekście transformacji ekologicznej skuteczny system zwrotu opakowań może znacząco zwiększyć wskaźniki recyklingu i ograniczyć ilość odpadów trafiających na składowiska czy do środowiska naturalnego. Doświadczenia innych krajów europejskich pokazują, że systemy kaucyjne mogą osiągać nawet 90 proc. poziomu zwrotów, ale tylko wtedy, gdy infrastruktura jest powszechnie dostępna, a zasady jasne dla użytkowników. Polska, wprowadzając system kaucyjny, stoi przed wyzwaniem nie tylko technologicznym i logistycznym, ale przede wszystkim społecznym – konieczne jest wypracowanie nawyków i zaufania do nowego rozwiązania. Sukces systemu będzie mierzony nie deklaracjami, ale codzienną praktyką milionów Polaków, którzy zdecydują się na aktywny udział w recyklingu. Inwestycje w infrastrukturę, edukację i cyfrowe ułatwienia mogą przesądzić o tym, czy system stanie się trwałym elementem polskiej gospodarki i przyczyni się do realizacji celów ekologicznych kraju.
