Czy fake newsy mogą dotyczyć sektora energetyki i ciepłownictwa? Przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych (PTEZ) podkreślają, że te dwie branże kluczowe dla gospodarki stały się podatne na dezinformację, w szczególności po wybuchu wojny na Ukrainie oraz w dobie kryzysu energetycznego. Odpowiedzią jest kampania „Energia NaPrawdę”, której celem jest edukowanie Polaków o transformacji energetycznej, dekarbonizacji i kierunkach zmian w sektorze. Przedstawiciele organizacji podkreślają, że kluczem jest walka z fake newsami na temat energetyki i ciepłownictwa. – Nie możemy pozwolić, żeby narracje dezinformacyjne dotyczące funkcjonowania rynku energii, transformacji sektora, cen energii elektrycznej i ciepła pozostawały bez naszej merytorycznej odpowiedzi – podkreśla Dorota Jeziorowska, dyrektorka PTEZ.
3 kwietnia 2024 r. przedstawiciele PTEZ zaprezentowali raport „Mądry Polak po fake’u”. Dorota Jeziorowska przypomniała, że od września 2023 r. prowadzona jest kampania dotycząca dezinformacji w sektorze energetyki i ciepłownictwa „Energia NaPrawdę”. Celem jest walka z nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi rynku energii, w tym cen energii i ciepła oraz funkcjonowania całego sektora energetyki i ciepłownictwa. Autorzy projektu chcą doraźne reagować na fake newsy pojawiające się w Internecie, mediach tradycyjnych i dyskusji publicznej. Jest to szczególnie ważne po wybuchu wojny nie Ukranie, gdzie w dobie kryzysu energetycznego w publicznej przestrzeni niezwykle często pojawiały się nieprawdziwe informacje na temat stanu polskiego sektora energetyki i ciepłownictwa.
– W ramach kampanii zapewniamy merytoryczną dawkę wiedzy, a tym samym zwiększamy społeczną świadomości na temat funkcjonowania energetyki i ciepłownictwa – powiedziała Jeziorowska.
W trakcie kampanii najwięcej zgłaszanych zagadnień dotkniętych dezinformacją dotyczyło energetyki jądrowej, węglowej, OZE oraz instalacji termicznego przetwarzania odpadów.
Nie wszyscy Polacy wiedzą, skąd pochodzi energia
Okazuje się, że społeczeństwo w Polsce nie posiada czasami podstawowej wiedzy na temat funkcjonowania energetyki i ciepłownictwa. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez ARC Rynek i Opinie, jedynie jedna czwarta Polaków potrafi odpowiedzieć na pytanie, czym jest pakiet Fit For 55. 27% Polaków nie jest w stanie wskazać kluczowych źródeł produkcji energii elektrycznej w naszym kraju. Z kolei 20% Polaków nie zna źródeł i sposobów produkcji energii elektrycznej w Polsce.
Z drugiej strony 56% badanych Polaków popiera rozwój energetyki jądrowej, a 80% rozwój OZE. 37% uważa, że transformacja to jedynie korzystanie z OZE. 43% Polaków błędnie twierdzi, że Polska nie posiada bezpieczeństwa w zakresie dostaw gazu.
Dezinformacja w energetyce
Energetyka to jeden z najważniejszych obszarów gospodarki narodowej. Właściwa polityka klimatyczna oraz energetyczna jest kluczem do prawidłowego jej funkcjonowania. Zrozumienie sektora energetycznego umożliwia aktywny udział w debatach publicznych i podejmowanie bardziej przemyślanych decyzji wyborczych, które wpływają na politykę energetyczną kraju.
Badanie Internetu, zrealizowane przez PTEZ, pozwoliło wyodrębnić (w okresie I-VIII 2023 r.) ponad 2,5 mln wzmianek dotyczących energetyki. W ramach badania zrealizowanego przez Apostołów Opinii przeanalizowano 21,8 mln interakcji oraz 3,51 mld kontaktów z informacją na temat sektora energetycznego. Ponad 0,5 mln przebadanych wpisów w jakimś stopniu powielało nieprawdę i fake newsy. Dzienny zasięg internetowych publikacji na temat energetyki to około 14,5 mln potencjalnych kontaktów z tego typu treściami. Co drugi Polak przebywający w sieci napotykał treść związaną z sektorem energetycznym. PTEZ monitoruje infosferę i klasyfikuje niesprawdzone informacje, aby wskazywać manipulacje, niedopowiedzenia, skróty myślowe, uproszczenia oraz fake newsy itp.
– Energetyka stała się od inwazji Rosji na Ukrainę tematem budzącym duże zainteresowanie ze strony Polek i Polaków. Tematy związane z energetyką dają bardzo duże zasięgi wśród społeczności internetowej – tłumaczyła przedstawicielka PTEZ.
Podczas spotkania prasowego PTEZ z dziennikarzami odbyła się dyskusja. Redaktor naczelny portalu branżowego Energetyka24.com Jakub Wiech wymienił najczęściej pojawiające się dezinformacje na temat polityki klimatyczno-energetycznej. Wynikają one m.in. z braku wystarczającej wiedzy na temat energetyki, gdzie edukacja na temat funkcjonowanie nowych technologii jest niewystarczająca.
PTEZ zapytał też przedstawicieli branży ciepłowniczej i sektora elektroenergetycznego o ich spojrzenie na kwestię dezinformacji i istnienia fake newsów dotyczących funkcjonowania tej gałęzi gospodarki.
– Chcieliśmy w ten sposób sprawdzić, jak narracje dotyczące transformacji energetycznej postrzegane są przez osoby, które na co dzień uczestniczą w tym przełomowym procesie – wyjaśniał PTEZ.
63,6% badanych osób odpowiedziało, że spotkało się dezinformacją na temat energetyki, ciepłownictwa i fake newsami dotyczącymi sektora
Jeziorowska wskazała, że narracja dezinformacyjna dotyczyła przede wszystkim negatywnego wpływu energetyki i ciepłownictwa na środowisk oraz greenwashingu. Fake newsy objęły też energetykę jądrową, w szczególności obszar technologii i jej wpływu na środowisko. Było to widoczne w szczególności w I kwartale 2024 r., kiedy przestrzeń informacyjną zdominowały informacje dotyczące budowy elektrowni jądrowej w Polsce. Na mylące informacje można było natknąć się materiałach na temat cen energii i ciepła.
PTEZ współpracuje obecnie z PAP FakeHunter. Internautom udostępniony został mechanizm umożliwiający zgłoszenie fake newsa, który następnie zostanie poddany weryfikacji.
Ciepłownictwo a fake informacje
PTEZ wskazuje, że w przestrzeni publicznej pojawia się wiele informacji na temat przyszłości gazu w ciepłownictwie.
– Większość wariantów technologicznych obrazujących miks energetyczny systemów ciepłowniczych o różnych wielkościach, przewiduje jednostki wytwórcze opalana gazem – warianty te są najbardziej optymalne z perspektywy LCOH – wyjaśnia PTEZ.
Jeziorowska wyjaśniła, że o ile w mniejszych systemach ciepłowniczych gaz łatwiej jest zastąpić inną technologią, to w dużych i największych systemach może pojawić problem. Alternatywą mogłyby być kotły biomasowe, ale dla wielu wariantów technologicznych mogą wystąpić problemy z dostępnym wolumenem wsadu paliwowego. Dodała, że fakt, że dostępne są źródła finansowania na inwestycje w ciepłownictwie, nie oznacza to pomyślnej transformacji – w ostateczności są one wystarczające, a koszty końcowe transformacji ciepłownictwa będą ponosić konsumenci ciepła.
– Problem jest z biomasą i jej zakontraktowaniem na dłuży okres. W Polsce nie ma obecnie rynku biomasy – powiedziała Jeziorowska.
Zapewnienie biomasy dla sektora ciepłowniczego w Warszawie oznaczałoby potrzebę zapewnienia 30% biomasy zużywanej w całym polskim sektorze.
Co ma ciepłownictwo do atomu? Branża z nadzieją patrzy na power-to-heat
Jeziorowska wskazała, że rozwój energetyki jądrowej jest istotny dla ciepłownictwa systemowego. Obecnie ok. 65 % ciepła produkuje kogeneracja zawodowa, która z kolei zapewnia 16% mocy w systemie elektroenergetycznym. Kogeneracja węglowa w perspektywie do 2034 r. zostanie praktycznie ograniczona do zera i będzie zastąpiona częściowo kogeneracją gazową.
Ekspertka wskazała, że będzie rosło znaczenie współpracy ciepłownictwa z OSP i OSD. Pożądanym rozwiązaniem dla zapewnienia solidnej dawki bezemisyjnej energii, którą mogą zapewnić OZE i energetyka jądrowa.
– Z dużym zaciekawieniem obserwujemy, co stanie się z technologią SMR – powiedziała dyrektorka PTEZu.
Tematyka power-to-heat będzie analizowana podczas V Kongresu Kogeneracji (11-12 czerwca 2024 r.) w Kazimierzu Dolnym.
