W 2023 roku kraje Unii Europejskiej zmarnowały łącznie 58,2 mln ton żywności. Gospodarstwa domowe odpowiadają za 53 proc. wszystkich odpadów żywnościowych.
Według najnowszych danych unijnych, w 2023 roku każdy mieszkaniec UE zmarnował średnio 130 kg żywności, wliczając części jadalne i niejadalne. Łączna ilość odpadów żywnościowych wyniosła 58,2 mln ton, co oznacza niewielki wzrost o 0,7 proc. w porównaniu z 2022 rokiem, gdy było to 57,8 mln ton.
Największy udział w strukturze marnotrawstwa mają gospodarstwa domowe, które odpowiadają za 53 proc. wszystkich odpadów żywnościowych, co przekłada się na 69 kg na mieszkańca rocznie. To pokazuje, że problem marnowania żywności w największym stopniu dotyczy końcowego ogniwa łańcucha – konsumentów.
Struktura marnotrawstwa w łańcuchu dostaw
Pozostałe 47 proc. odpadów żywnościowych powstaje na wcześniejszych etapach łańcucha dostaw. Przemysł spożywczy odpowiada za 19 proc. całkowitego marnotrawstwa, generując 24 kg odpadów na mieszkańca. Restauracje i usługi gastronomiczne przyczyniają się do 11 proc. strat, co daje 14 kg na osobę.
Produkcja pierwotna, czyli rolnictwo i hodowla, generuje 10 proc. odpadów żywnościowych (12 kg na mieszkańca), natomiast handel detaliczny i dystrybucja odpowiadają za 8 proc. marnotrawstwa, co przekłada się na 10 kg na osobę rocznie.
Wyzwanie dla zrównoważonego rozwoju
Problem marnowania żywności ma wielowymiarowy charakter i znaczące konsekwencje środowiskowe. Produkcja żywności, która ostatecznie trafia do odpadów, wiąże się z niepotrzebną emisją gazów cieplarnianych, zużyciem wody, energii oraz degradacją gleby. Według szacunków, odpady żywnościowe odpowiadają za około 8-10 proc. globalnych emisji gazów cieplarnianych.
Redukcja marnotrawstwa żywności stanowi jeden z celów zrównoważonego rozwoju ONZ, który zakłada zmniejszenie o połowę ilości marnowanej żywności na poziomie detalicznym i konsumenckim do 2030 roku. Dane pokazują, że największy potencjał redukcji leży w edukacji konsumentów oraz wdrażaniu systemów lepszego planowania zakupów i gospodarowania żywnością w gospodarstwach domowych. Równocześnie konieczne są działania systemowe obejmujące cały łańcuch dostaw – od optymalizacji procesów produkcyjnych, przez usprawnienie logistyki, po rozwój banków żywności i systemów redystrybucji nadwyżek.
