Agrowoltaika (APV) ma duży potencjał rozwoju w Polsce, ale wymaga skoordynowanych działań różnych interesariuszy i pokonania szeregu wyzwań technicznych, ekonomicznych i społecznych. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) poinformowało, że ta technologia jest przedmiotem dyskusji w resorcie. Z kolei przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) zwrócili uwagę, że APV może być jednym z elementów budowy bezpieczeństwa energetycznego w naszym kraju. Rozwiązanie może być w szczególności korzystne dla producentów roślinnych. Był to temat podjęty podczas konferencji Konferencji AGROPV 2024, która odbyła się 14 listopada 2024 r. w Warszawie. Organizatorem wydarzenia jest Polskie Stowarzyszenie Fotowoltaiki oraz Polskie Stowarzyszenie Agrowoltaiki. Patronem medialnym wydarzenia jest ZielonyRozwoj.pl.
Adam Nowak, podsekretarz stanu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, powiedział podczas wystąpienia otwierającego, że rolnictwo jako branża jest najbardziej narażona na zmiany klimatu i degradację środowiska, jest zarazem jednym z największych emitentów gazów cieplarnianych. Rolnictwo potrzebuje znacznych zasobów energii w dobie elektryfikacji produkcji roślinnej i zwierzęcej.
– Wykorzystanie potencjału rolnictwa do produkcji energii może przyczynić się do redukcji emisyjności w tym sektorze – powiedział.
Podkreślił, że kluczowe jest utrzymanie opłacalności produkcji w sektorze rolnictwa. Nawiązał do planów prowadzenia ETS dla rolnictwa i rodzących się wyzwań w tym zakresie. Istotne dla UE i Polski są kwestie związane z ochroną gleb, bioróżnorodności i ekosystemów.
Podkreślił, że APV jest rozwiązaniem, które nie zmniejsza potencjału produkcyjnego gleb na terenach żyznych, gdzie występuje produkcja ogrodnicza i sadownicza, daje korzyści związane z ochroną przed skutkiem wzmożonego nasłonecznienia lub ekstremalnych zjawisk pogodowych.
W Polsce rozwój fotowoltaiki jest powszechny na gruntach o słabej jakości (niska klasa). Znaczna część rolników chciałaby się w ten proces włączyć. Konieczne będzie przygotowanie regulacji.
– W resorcie zaczynamy prace nad ustawą o dzierżawie, być może jest to element, gdzie można wskazać poszczególne role użytkowników, właścicieli i inwestorów – poinformował.
Obecnie jest to temat podejmowany na kierownictwie ministerstwa, ale nie zdradził szczegółów w zakresie planowanych rozwiązań.
Miłosz Motyka, wiceminister klimatu i środowiska, powiedział z kolei, że polskie rolnictwo jest dumą polskiej gospodarki. Sektor rolno-spożywczy zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe. Powiedział, że fotowoltaika w ostatnich latach rozwinęła się dynamicznie, co wyróżnia się na tle rynków europejskich.
Fotowoltaikę można łączyć z produkcją rolną. Jest widoczna współpraca ministerstwa klimatu i środowiska z ministerstwem rolnictwa.
– Agrowoltaika może być jednym z elementów budujących bezpieczeństwo energetyczne – powiedział.
Agrowoltaika dla rolnictwa – europejskie trendy
Naomi Chevillard, Head of Regulatory Affairs w SolarPower Europe, wskazała, że rolnictwo w UE boryka się z różnymi problemami, w tym z postępującą degradacją gleb oraz suszą. Strategia RePower UE zakłada instalację 750 GW w PV do 2030 r. Pokrycie tylko 1% gruntów zapewni 944 GW (0,6 MW/ha), co oznacza, że może wesprzeć cele UE w zakresie rozwoju OZE.
Przekonywała, że rynek APV powinien uczyć się z doświadczeń w zakresie polityk i regulacji w wprowadzonych w sektorze fotowoltaiki. Do ważnych punktów zaliczyła m.in. dyskusje nad dostępem APV do płatności bezpośrednich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Potrzebne jest opracowanie odpowiednich schematów uznających wartość wielofunkcyjnego wykorzystania gruntów. Kluczowe jest też włączenie agrowoltaiki do wymogów środowiskowych lub programów wsparcia na gruntach rolnych, w tym poprzez gromadzenie danych o korzyściach środowiskowych i przyrodniczych projektów agrowoltaicznych.
Dodała, że potrzebne jest usprawnienie procedur uzyskiwania pozwoleń i przyłączenia do sieci oraz wspieranie dalszych badań i innowacji w dziedzinie agrowoltaiki.
Rolnicy powinni dołączyć do dyskusji o agrowoltaice
Dyskusję panelową prowadził Roman Karbowy, wiceprezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Agrowoltaiki (PSA). Adam Nowak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, powiedział: „pewne rozmowy już trwają”. Priorytetem dla resortu jest bezpieczeństwo żywnościowe. Temat bezpieczeństwa w różnych obszarach będzie tematem Prezydencji Polski w Unii Europejskiej. Zwrócił uwagę, że ważne jest bezpieczeństwo energetyczne, które nie da się rozwijać bez udziału obszarów wiejskich.
– Warto podejmować pragmatyczne rozwiązania z APV, które nie ograniczają produkcji rolniczej – powiedział.
Istotnymi beneficjentami APV mogą być producenci owoców i warzyw. Polska produkcja sadowniczo-warzywna odniosła największy sukces po wejściu Polski do UE.
W jego ocenie APV jest odpowiednią szansą dla produkcji roślinnej, co pozwoli także ograniczyć emisje w sektorze. Produkcja zwierzęca jest bardziej predysponowana do zaangażowania się w rozwój biogazu.
– Musimy być pionierami, zanim UE przygotuje i narzuci regulacje, a tak zapewne będzie – powiedział.
Przekonywał, że APV jest ciekawym rozwiązaniem dla producentów roślinnych w Polsce. Potrzebna jest też zmiana paradygmatów, które usprawnią rozwój rolnictwa i umożliwią wdrażanie rozwiązań. APV będzie wymagała też magazynów energii.
Maciej Piskorski, Dyrektor departamentu produktów agro w Bank BNP Paribas, zachęcił do tego, by do dyskusji włączać bezpośrednio rolników oraz Krajową Organizację Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Dopiero program Energia dla Wsi spowodował „ruch biogazowy w Polsce”, co było dotychczas wyzwaniem, gdyż rolnicy zostali nauczeni dostępności znacznego wsparcia finansowego (np. dotacje). W przypadku APV będzie trzeba pomyśleć o podobnym rozwiązaniu.
– Bez dofinansowania i programów wsparcia, APV nie rozwinie się. Rolnicy jej nie zainstalują bez programów wsparcia – powiedział Piskorski.
Programy dotacyjne są bardziej pożądane aniżeli stricte subwencje. Kolejną kwestią jest obszar ubezpieczeń instalacji APV, co jest kluczowe w kontekście ekstremalnych zjawisk pogodowych coraz powszechniejszych w Polsce.
Marcin Popkiewicz, analityk megatrendów, opowiedział o potencjale fotowoltaiki w Polsce i na świecie. Wskazał, że rola PV będzie rosła w miksie energetycznym, co widać obecnie. Przedstawił historię rozwoju APV, możliwości rozwoju i zastosowań APV, ale też wyzwania związane z instalacją takich rozwiązań.
Rolnictwo będzie się elektryfikować oraz rozwijać infrastrukturę. Wokół fotowoltaiki jest cały łańcuch wartości, jak konstrukcje wsporcze czy okablowanie, co można stale rozwijać – nie trzeba być tylko producentem modułów PV.
Naomi Chevillard, Head of Regulatory Affairs w SolarPower Europe powiedziała z kolei UE nie jest może czołowym producentem modułów PV, ale jest liderem w zakresie usług dla sektora energetyki słonecznej, co daje duże szanse na wyspecjalizowanie się wąskich branż w sektorze OZE.
