Największe badanie zanieczyszczeń transportowych w Polsce wykazało wysoki poziom rakotwórczego tlenku azotu w czternastu miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Dane są alarmujące: w 96% punktów stężenia były wyższe niż norma, którą Polska musi wprowadzić już w 2030 roku, a żaden z punktów nie spełnił poziomów wskazanych przez WHO jako bezpieczne dla zdrowia.
Badanie koordynowany przez Polski Alarm Smogowy na zlecenie GZM obejmowało pomiary dwutlenku azotu przez cały miesiąc w 700 punktach. Czujniki zamontowano na słupkach przystankowych należących do Zarządu Transportu Metropolitalnego. Wyniki pokazują, że odnosząc się do aktualnych norm polskich (40 µg/m³), stężenia zostały przekroczone w 51 lokalizacjach, czyli mniej niż 10% punktów.
Obraz dramatycznie się zmienia przy zastosowaniu nowych norm, które Polska wprowadzi w 2030 roku zgodnie z unijną dyrektywą powietrzną. Nowa norma dla NO₂ wyniesie 20 µg/m³, a przekroczenia wystąpiły w 96% punktów pomiarowych (638 na 650 lokalizacji). Żadna z lokalizacji nie spełnia wytycznych WHO wynoszących 10 µg/m³.
„Procentowo najwięcej punktów pomiarowych, gdzie stężenia były wyższe niż obecne normy dla NO₂, odnotowano w Sosnowcu – 19%, Chorzowie – 16%, Bytomiu – 15% oraz Katowicach – 10%” – komentuje Filip Jarmakowski z Polskiego Alarmu Smogowego.
Tlenki azotu stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. Badania Śląskiego Uniwersytetu Medycznego pokazują wyraźny związek między zwiększonymi stężeniami dwutlenku azotu a występowaniem nagłych schorzeń serca i naczyń krwionośnych. Długotrwałe oddychanie powietrzem o stężeniu NO₂ większym o jedynie 10 µg/m³ powoduje wzrost ryzyka zachorowania na astmę o 10-17%. Największe emisje tlenków azotu pochodzą z transportu, szczególnie z samochodów z silnikiem diesla wyprodukowanych przed 2014 rokiem.
Wśród rekomendacji znalazło się rozwijanie alternatyw dla samochodu jako podstawowego środka transportu przez rozbudowę sieci transportu publicznego, rozwój infrastruktury rowerowej, uspokajanie ruchu oraz wprowadzanie Stref Czystego Transportu ograniczających ruch najbardziej emisyjnych pojazdów.
Mapy i tabela z wynikami pomiarów z wszystkich punktów – ZAŁĄCZNIK
Wyniki badań na Śląsku podkreślają pilną potrzebę przyspieszenia transformacji transportowej w Polsce jako kluczowego elementu walki z zanieczyszczeniem powietrza. Dekarbonizacja transportu poprzez rozwój elektromobilności, transportu publicznego i infrastruktury rowerowej ma nie tylko znaczenie klimatyczne, ale przede wszystkim zdrowotne. Drastyczne przekroczenia norm jakości powietrza w aglomeracji śląskiej pokazują, że transformacja energetyczna musi obejmować nie tylko sektor wytwarzania energii, ale również transport jako główne źródło emisji tlenków azotu w miastach.
