Chcąc, by żegluga w UE była bardziej ekologiczna, prezydencja Rady i negocjatorzy Parlamentu Europejskiego wypracowali wstępne porozumienie w sprawie zmiany dyrektywy o zanieczyszczeniach pochodzących ze statków. To element pakietu ustawodawczego „Bezpieczeństwo morskie”.
– Morza i oceany to nasze wspólne dobro. Nowe przepisy uczynią z UE lidera ekologicznej żeglugi. Udało nam się wypracować kompromis, który da Europie czystsze morza, a jednocześnie zapewni równe szanse dynamicznemu sektorowi żeglugi – stwierdził Paul Van Tigchelt, belgijski wicepremier i minister sprawiedliwości oraz minister ds. spraw związanych z Morzem Północnym.
Zmieniona dyrektywa wprowadza do prawa UE standardy międzynarodowe: sprawiają one, że odpowiedzialni za nielegalne zrzucanie zanieczyszczeń będą podlegać odstraszającym, skutecznym i proporcjonalnym karom. Ma to poprawić bezpieczeństwo na morzu i lepiej chronić środowisko morskie przed zanieczyszczeniami ze statków.
Dyrektywa da Unii nowoczesne narzędzia, które wesprą ekologiczną żeglugę dzięki dostosowaniu przepisów UE do standardów międzynarodowych i zapewnieniu równych szans sektorowi morskiemu, a zarazem lepszemu wdrażaniu i egzekwowaniu przepisów dzięki ściślejszej współpracy organów europejskich i krajowych.
Główne cele zmienionej dyrektywy
Zmienione przepisy mają przede wszystkim:
- rozszerzyć zakres dotychczasowej dyrektywy o nielegalne zrzuty szkodliwych substancji przewożonych w opakowaniach, ścieków i odpadów oraz pozostałości
- wzmocnić ramy prawne dotyczące kar i ich skutecznego egzekwowania, co pozwoli organom krajowym w sposób odstraszający i konsekwentny nakładać sankcje w razie zanieczyszczania europejskich mórz przez statki
- oddzielić system kar administracyjnych od systemu sankcji karnych zapisanego w nowo proponowanej dyrektywie o przestępstwach przeciwko środowisku.
Co uzgodniono?
Współustawodawcy podtrzymali ogólne założenia projektu Komisji. Wprowadzili jednak szereg zmian, aby zapewnić klarowność i spójność przepisów z zasadami i procedurami międzynarodowymi, przewidzianymi zwłaszcza w Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (MARPOL) – z myślą o ochronie środowiska morskiego.
Z uwagi na odmienność systemów prawnych w państwach członkowskich wstępne porozumienie jaśniej wskazuje też, że przepisy dotyczą jedynie kar administracyjnych, a zatem jasno rozdziela zakres dyrektywy od nowo proponowanych przepisów o przestępstwach przeciwko środowisku.
Państwa członkowskie zyskają też odpowiednią elastyczność, jeśli chodzi o nałożony na nie obowiązek weryfikowania i raportowania incydentów związanych z zanieczyszczeniami. Ma to zapobiec nadmiernym obciążeniom administracyjnym i uwzględnić różną sytuację poszczególnych państw wynikającą z położenia geograficznego, zasobów i zdolności.
Co dalej?
Dzisiejsze wstępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez Radę i Parlament Europejski. Później współustawodawcy formalnie przyjmą akt legislacyjny. Państwa członkowskie będą miały 30 miesięcy od wejścia w życie zmienionej dyrektywy na przeniesienie jej przepisów do prawa krajowego.
Kontekst
Projekt dyrektywy jest częścią pakietu „Bezpieczeństwo morskie”, przedstawionego przez Komisję 1 czerwca 2023 r. Pięć projektów ustawodawczych (w tym o dochodzeniach w sprawie wypadków morskich, przestrzeganiu wymogów państwa bandery, kontroli ze strony państwa portu oraz o Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Morskiego) ma zmodernizować unijne przepisy o bezpieczeństwie morskim i ograniczyć zanieczyszczanie wód przez statki. Ponieważ 75% handlu zagranicznego UE odbywa się drogą morską, transport morski nie tylko jest arterią zglobalizowanej gospodarki, lecz także ma żywotne znaczenie dla unijnych wysp oraz peryferyjnych i oddalonych regionów morskich. Choć poziom bezpieczeństwa na unijnych wodach obecnie jest bardzo wysoki (zdarza się niewiele wypadków śmiertelnych, ostatnio nie doszło też do żadnego poważniejszego wycieku ropy naftowej), co roku zgłaszanych jest ponad 2000 wypadków i incydentów na morzu. Przyjęcie i wdrożenie pakietu „Bezpieczeństwo morskie” będzie konkretnym efektem planów UE na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności. Sprawozdawcą w Parlamencie Europejskim w kwestii tego aktu jest Marian-Jean Marinescu (PPE/RO). Podczas rozmów międzyinstytucjonalnych komisarz ds. transportu Adina Vălean była reprezentowana przez Fotini Ioannidou – p.o. dyrektorki DG MOVE.
Źródło: Rada Europejska
