Wdrożenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego w energochłonnych gałęziach przemysłu może znacząco przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach stalowym, aluminiowym, cementowo-betonowym oraz tworzyw sztucznych – wynika z nowego raportu Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej (JRC). Te branże odpowiadają obecnie za niemal 15 procent całkowitych emisji Unii Europejskiej.
Raport JRC pokazuje, jak praktyki gospodarki obiegu zamkniętego mogłyby przyczynić się do znaczącego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w kluczowych sektorach przemysłowych. Ulepszone zarządzanie materiałami, obejmujące działania związane z ograniczeniem zużycia, ponownym wykorzystaniem i odzyskiem surowców, mogłoby pomóc przemysłowi unijnemu zredukować od 189 do 231 milionów ton ekwiwalentu dwutlenku węgla rocznie do 2050 roku.
Działania te mogą być szczególnie skuteczne w redukcji emisji w sektorze stalowym – od 64 do 81 milionów ton ekwiwalentu CO₂ rocznie – oraz w sektorze tworzyw sztucznych, gdzie potencjał wynosi od 75 do 84 milionów ton ekwiwalentu CO₂ rocznie. Integracja działań na rzecz obiegu zamkniętego w tych branżach poprawiłaby również bezpieczeństwo energetyczne i gospodarcze Unii poprzez zmniejszenie zależności od importu.
Redukcja zapotrzebowania na paliwa kopalne i energię elektryczną
Działania cyrkularne w czterech badanych sektorach obniżyłyby unijne zapotrzebowanie na energię z paliw kopalnych o niemal 4,7 procent w porównaniu z 2023 rokiem. Konsumpcja energii elektrycznej w całej Unii spadłaby w podobnym tempie. Łącznie mogłoby to zmniejszyć zależność od importowanych paliw kopalnych i materiałów krytycznych niezbędnych do wytwarzania energii elektrycznej, zwiększając odporność Unii wobec globalnej niestabilności na rynkach energetycznych.
Poprawa bilansu handlowego o 35 miliardów euro
Poza korzyściami środowiskowymi strategie gospodarki obiegu zamkniętego poprawiłyby bilans handlowy Unii o około 4 procent, co odpowiada 35 miliardom euro. Ten zysk wynikałby ze zmniejszonego importu surowców takich jak ruda żelaza – spadek o 22 procent – oraz boksyt, którego import zmniejszyłby się o 11 procent. Redukcja dotyczyłaby również paliw kopalnych, przy czym tworzywa sztuczne przyczyniłyby się do największej części nadwyżki.
Rekomendacje dla polityki i przemysłu
Raport zawiera zalecenia mające pomóc decydentom politycznym i przemysłowi w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących działań w zakresie gospodarki obiegu zamkniętego, które mogą wspierać transformację Unii w kierunku bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki.
Rekomendacje polityczne obejmują promowanie technologii poprawiających jakość materiałów z recyklingu, zmniejszanie zużycia zasobów poprzez bardziej efektywne projektowanie oraz kierowanie popytem rynkowym za pomocą instrumentów zielonych zamówień publicznych. Te strategie są zgodne z celami Unii dotyczącymi zwiększenia zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności przy jednoczesnym ograniczaniu ryzyka makroekonomicznego wynikającego z globalnych zależności.
Raport JRC „Capturing the Potential of the Circular Economy Transition in Energy-Intensive Industries” analizuje potencjał mechanizmów gospodarki obiegu zamkniętego w zmniejszaniu wpływu środowiskowego przemysłu stalowego, aluminiowego, cementowo-betonowego oraz tworzyw sztucznych do 2050 roku, przy jednoczesnej poprawie bezpieczeństwa energetycznego i gospodarczego. Wyniki są rozwijane w czterech raportach JRC poświęconych poszczególnym branżom.
Cyrkularna gospodarka fundamentem konkurencyjności przemysłu
Raport Wspólnego Centrum Badawczego potwierdza, że gospodarka obiegu zamkniętego nie jest jedynie strategią ochrony środowiska, ale kluczowym elementem budowania odporności gospodarczej i konkurencyjności europejskiego przemysłu. Redukcja zależności od importowanych surowców i paliw kopalnych zwiększa bezpieczeństwo strategiczne Unii, szczególnie istotne w obliczu geopolitycznej niestabilności i zmienności cen na rynkach globalnych. Konieczność dekarbonizacji sektorów energochłonnych, które odpowiadają za znaczącą część emisji, wymaga kompleksowego podejścia łączącego elektyfikację, stosowanie niskoemisyjnych technologii oraz zasady gospodarki obiegu zamkniętego. Kompas Konkurencyjności UE opublikowany w styczniu 2025 roku oraz Clean Industrial Deal z lutego podkreślają znaczenie gospodarki cyrkularnej w tworzeniu bardziej zrównoważonego, odpornego i konkurencyjnego europejskiego sektora przemysłowego, który wspiera cele klimatyczne Unii, promując jednocześnie bardziej efektywne technologie i tworzenie miejsc pracy.
