Ministra Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska przedstawiła podczas posiedzenia sejmowej Komisji Ochrony Środowiska wyniki kontroli w programie „Czyste Powietrze„, ujawniając skalę nieprawidłowości i zaniedbań. Resort podjął szereg działań naprawczych, które mają przywrócić zaufanie do największego programu walki o poprawę jakości powietrza w Polsce.
„Program Czyste Powietrze był niedostatecznie nadzorowany, a w jego realizacji dochodziło do wielu nieprawidłowości. Dzięki intensywnym działaniom udało się przywrócić płynność finansową i rozpocząć rzeczywistą reformę programu” – oświadczyła ministra Hennig-Kloska podczas posiedzenia komisji.
Kontrola wykazała poważne zaniedbania systemowe, w tym brak spójnego nadzoru ze strony resortu, niewystarczające zabezpieczenie ciągłości finansowania oraz brak efektywnych narzędzi kontroli kosztów i jakości inwestycji. Dodatkowo, wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) zmagały się z brakami kadrowymi, co uniemożliwiało skuteczną obsługę programu.
Wśród najpoważniejszych wykrytych nieprawidłowości znalazły się przypadki zawyżania cen urządzeń nawet kilkunastokrotnie, montaż instalacji bez możliwości ich podłączenia do źródła zasilania oraz wypłaty zaliczek za inwestycje, które nie przynosiły żadnego efektu ekologicznego.
W ramach działań naprawczych resort zapewnił stabilne źródła finansowania programu na kolejne lata, łącznie ponad 30 miliardów złotych, które pochodzą z Krajowego Planu Odbudowy (13 mld zł), programu FEnIKS (7,6 mld zł) oraz Funduszu Modernizacyjnego (10 mld zł). Wprowadzono również pakiet reform uszczelniających program, w tym przywrócenie mechanizmu weryfikacji kosztów inwestycyjnych oraz złożenie 103 zawiadomień do prokuratury w związku z podejrzeniem nadużyć.
Resort klimatu i środowiska znacząco wzmocnił również zasoby kadrowe w WFOŚiGW – liczba pracowników obsługujących program wzrosła o 36 procent, a w niektórych przypadkach nawet o 100 procent. Wprowadzono także Operatorów Programu, którzy wspierają beneficjentów w realizacji inwestycji.
Mimo wykrytych nieprawidłowości, program „Czyste Powietrze” notuje rekordowe zainteresowanie – w 2024 roku złożono 278 tysięcy wniosków. Ministra Hennig-Kloska podkreśliła, że przy odpowiednim nadzorze program może realnie poprawiać jakość życia Polaków i zmniejszać emisje szkodliwych zanieczyszczeń.
Reforma programu „Czyste Powietrze” ma kluczowe znaczenie dla transformacji energetycznej Polski. Efektywna termomodernizacja budynków i wymiana nieefektywnych źródeł ciepła na nowoczesne, niskoemisyjne instalacje to nie tylko walka z zanieczyszczeniem powietrza, ale również istotny element redukcji zużycia energii i obniżania kosztów ogrzewania. Wprowadzone zmiany w programie mają zapewnić, że każda zainwestowana złotówka przyniesie realny efekt ekologiczny, co jest niezbędne dla osiągnięcia celów klimatycznych i poprawy efektywności energetycznej polskiego sektora mieszkaniowego.
