Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu dołączył do międzynarodowego projektu ACTRIS (Aerosol, Clouds and Trace Gases Research Infrastructure) – ogólnoeuropejskiej infrastruktury badawczej zajmującej się kompleksową obserwacją atmosfery. Pod kierunkiem prof. Bogdana Chojnickiego z Pracowni Bioklimatologii naukowcy badają niewidzialne składniki atmosfery, które mają ogromny wpływ na klimat, zdrowie i interpretację obrazów satelitarnych Ziemi.
„To, co unosi się w powietrzu – aerozole, chmury, gazy śladowe – decyduje o temperaturze, przejrzystości atmosfery i jakości powietrza, które wdychamy” – podkreśla prof. Bogdan Chojnicki. Obserwacje prowadzone są nawet do 20 kilometrów nad powierzchnią Ziemi, obejmując cały zakres atmosfery wpływającej na nasze życie.
W ramach projektu rozbudowana została infrastruktura badawcza w torfowiskowej stacji doświadczalnej Rzecinie należącej do UPP. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu Pracowni Bioklimatologii, która wcześniej realizowała projekt POLIMOS-ESA, stacja w Rzecinie może stać się jednym z kluczowych ośrodków ciągłych pomiarów atmosferycznych w Polsce.
ACTRIS zapewnia dostęp do wysokiej jakości danych dotyczących krótkożyciowych składników atmosfery – cząstek wpływających na klimat, zdrowie ludzi, jakość powietrza i produktywność ekosystemów. Dane te są niezbędne do poprawnej interpretacji zdjęć satelitarnych. „Satelity 'patrzą’ na Ziemię przez atmosferę – jeśli dobrze rozumiemy, co się w niej znajduje, możemy lepiej analizować to, co widzimy z kosmosu” – tłumaczy prof. Chojnicki.
ACTRIS Polska to sieć stacji badawczych w różnych typach środowiska. Uniwersytet Śląski prowadzi badania z wykorzystaniem balonów pomiarowych, Uniwersytet Warszawski i Wrocławski koncentrują się na obserwacjach miejskich, a stacja w Rzecinie umożliwia badania atmosfery w środowisku mniej przekształconym przez człowieka. Dzięki tej różnorodności możliwe jest monitorowanie zjawisk o szerokim zasięgu, takich jak napływ pyłu saharyjskiego czy sadzy z płonących terenów Kanady, Rosji czy Ukrainy.
W skład polskiego konsorcjum ACTRIS wchodzą: Uniwersytet Wrocławski (lider), Instytut Geofizyki PAN, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, IMGW PIB, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Śląski oraz Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Część polskich urządzeń pomiarowych została włączona do globalnych sieci obserwacyjnych zarządzanych przez NASA.
Udział UPP w projekcie ACTRIS ma strategiczne znaczenie dla rozwoju polskich kompetencji w zakresie badań atmosferycznych i klimatycznych. Precyzyjne pomiary składników atmosfery są kluczowe dla zrozumienia procesów klimatycznych, oceny jakości powietrza oraz weryfikacji modeli prognostycznych używanych w transformacji energetycznej. Dane z sieci ACTRIS wspierają również rozwój technologii satelitarnych służących do monitorowania emisji gazów cieplarnianych i efektywności działań zmierzających do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
