Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, w konsorcjum z jednostkami badawczymi z Cypru (Space Systems Solutions oraz Cyprus Space Exploration Organisation), Włoch (Universita Degli Studi Di Padova oraz S2G Technologies), a także Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza otrzymał europejski grant w konkursie Marie Skłodowska-Curie Actions (HORIZON-MSCA-SE-2023). Projekt nosi nazwę E-FORESTER i otrzymał dofinansowanie w wysokości 1,5 miliona euro.
Celem projektów MSCA SE jest międzynarodowa oraz międzysektorowa wymiana pracowników instytucji w ramach konsorcjum, zaangażowanych w badania naukowe i działania innowacyjne. Jednostką wiodącą konsorcjum jest Space Systems Solution (S3), którą zarządza prof. Marcello Coradini, dyrektor generalny S3, były dyrektor Programu Eksploracji Kosmosu w Siedzibie Europejskiej Agencji Kosmicznej w Paryżu, jeden z ojców założycieli włoskiej i europejskiej planetologii.
Z ramienia Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu do projektu, w roli liderów, zostali zaproszeni prof. dr hab. Paweł Rutkowski oraz dr Monika Konatowska z Katedry Botaniki i Siedliskoznawstwa Leśnego (Wydział Leśny i Technologii Drewna), specjaliści w zakresie siedliskoznawstwa. Wkład obojga naukowców ma – w nagrodzonym grantem projekcie pod skróconą nazwą E-FORESTER – przynieść efekt w postaci samobieżnego pojazdu (wzorowanego na planetarnym łaziku Perseverance, od 2021 r. eksplorującym z powodzeniem powierzchnię Marsa), którego zadaniem będzie inwentaryzacja leśnych zasobów przyrodniczych i kulturowych. Autorzy projektu nie wykluczają jednak innych rozwiązań konstrukcyjnych pozwalających na inwentaryzację lasu bez bezpośredniego udziału człowieka.
Okazuje się bowiem, że pod względem technologicznym eksploracja środowiska leśnego stanowi większe wyzwanie niż badanie powierzchni Marsa. Natomiast sama potrzeba poszukiwania rozwiązań pozwalających na inwentaryzację lasu bez bezpośredniego udziału człowieka wynika z ograniczonych zasobów specjalistów, których wiedza obejmuje znajomość roślin i zwierząt występujących w lesie, znajomość siedliskoznawstwa, stanowiącego wiedzę o glebie i klimacie środowiska leśnego oraz o wzajemnych powiązaniach pomiędzy światem ożywionym, a siedliskiem, które ma wpływ na różnicowania się zbiorowisk roślinnych i zgrupowań zwierząt, Na wiedzę o funkcjonowaniu lasu ma także wpływ znajomość jego historii, często odzwierciedlonej w postaci ukrytych pod powierzchnią ziemi śladów ludzkiej działalności, które także podlegają inwentaryzacji.
W obliczu dynamicznych przemian środowiska leśnego badania służące monitorowaniu zmian zachodzących w lesie są niezbędne. W 2007 r. prof. Rykowski, w artykule zatytułowanym „Koniec leśnictwa?”, napisał: „Leśnictwo nie jest przygotowane do zarządzania wielkimi systemami przyrodniczymi, a nauki leśne do badania takich systemów (…). Takim nad-systemem można rzecz jasna rządzić stosując instrumenty władzy – instrukcje, rozporządzenia, inspekcje, kontrole, wymiany kadry. Ale aby zarządzać takim systemem, a o to chodziłoby naprawdę w leśnictwie, potrzebne są narzędzia wiedzy – przyrodniczej, ekonomicznej, znajomości aksjologii, socjologii, etyki, filozofii przyrody, kultury. Potrzebne są społeczne konsultacje i akceptacja”. Autorzy projektu mają nadzieję, że E-FORESTER pozwoli na to, by Leśnictwo było przygotowane do zarządzania wielkimi systemami przyrodniczymi, a nauki leśne miały narzędzie do badania takich systemów.
Mając to na uwadze, projekt „E-FORESTER” koncentruje się na zaprojektowaniu, budowie i wdrożeniu urządzenia samobieżnego, zdolnego do poruszania się w trudnych warunkach środowiska leśnego, przeznaczonego do inwentaryzacji lasu, obejmującej szeroki zakres danych, w tym: florystycznych, faunistycznych, archeologicznych, klimatycznych i glebowych, jak również związanych z gospodarką leśną (np. o liczbie drzew, ich wysokości, grubości i stanie zdrowotnym). Dane te mają służyć kompleksowej ocenie stanu lasu, ułatwiającej zarządzanie oraz ochronę ekosystemów leśnych. Wstępnie urządzenie nazwano ‘łazikiem”, choć finalnie może ono także przypominać androida.
Dzięki finansowaniu z grantu HORIZON-MSCA-2023-SE-01 oraz współpracy międzynarodowej, projekt E-FORESTER ma szansę stać się przełomowym przedsięwzięciem w dziedzinie ochrony środowiska i zrównoważonego zarządzania zasobami leśnymi.
Źródło: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
