Prestiżowe ośrodki badawcze z Gdańska i Warszawy łączą siły w innowacyjnym projekcie, który może zrewolucjonizować walkę z zanieczyszczeniem plastikiem w wodach śródlądowych. Naukowcy z Politechniki Gdańskiej oraz dwóch instytutów Polskiej Akademii Nauk opracują szczegółowy model matematyczny śledzący drogę plastikowych odpadów w małych rzekach i strumieniach.
Projekt „Badanie mechanizmu transportu odpadów makroplastiku w potoku z roślinnością” koncentruje się na rzekach o brzegach porośniętych roślinnością. Jego głównym celem jest nie tylko odtworzenie trasy przemieszczania się plastikowych śmieci, ale przede wszystkim wypracowanie rozwiązań ograniczających ich rozprzestrzenianie w wodach śródlądowych i odpływ do mórz i oceanów.
Dr hab. inż. Tomasz Kolerski, profesor PG z Wydziału Inżynierii Lądowej i Środowiska, kierujący projektem na Politechnice Gdańskiej, wyjaśnia: „W ramach projektu opracowany zostanie model matematyczny, który umożliwi symulacje numeryczne transportu plastiku w różnych warunkach przepływu wody. Taka wiedza pomoże w szybszy i tańszy sposób prowadzić monitoring wód pod kątem tego rodzaju zanieczyszczeń i zapobiegać ich rozprzestrzenianiu.”
Kompleksowe podejście metodologiczne
Zespół badawczy przyjął holistyczne podejście do problemu. Dr inż. Łukasz Przyborowski z Instytutu Geofizyki PAN, lider projektu, podkreśla: „Całościowe podejście do problemu rozprzestrzeniania się i akumulacji plastiku w rzekach zostanie zrealizowane przez połączenie modelowania, eksperymentów wykonanych w rzeczywistej skali oraz działań monitoringowych. Zagwarantuje to, że wyniki naszych badań będą miały realne przełożenie na obserwowany proces transportu plastiku, a tym samym na poprawę zdrowia rzek.”
Nowoczesna infrastruktura badawcza
Kluczowym elementem projektu jest wykorzystanie zaawansowanej infrastruktury Laboratorium Hydrauliki w Centrum Ekoinnowacji Politechniki Gdańskiej. To unikalne w skali regionu zaplecze badawcze wyposażone jest w:
- System trzech kanałów zasilanych wodą w obiegu zamkniętym
- Zbiornik o pojemności 150 m³
- Sześć pomp zatapialnych
- Zaawansowany kolektor z przepustnicami umożliwiający dystrybucję wody
- Specjalny układ do uzdatniania (ozonowania) wody
- Generator fal do symulacji falowania
Dr hab. inż. Piotr Zima, profesor PG i kierownik Laboratorium Hydrauliki, zaznacza, że infrastruktura umożliwia symulację różnych przepływów, prądów i falowania. Łącznie można zorganizować blisko 20 wymiennych stanowisk badawczych umożliwiających eksperymenty w warunkach przepływowych czy falowania.
Finansowanie i znaczenie projektu
Projekt otrzymał dofinansowanie Narodowego Centrum Nauki w ramach programu SONATA 19 w wysokości prawie 590 tys. zł, z czego ponad 256 tys. zł przyznano Politechnice Gdańskiej.
Wyniki badań mogą mieć kluczowe znaczenie dla ochrony ekosystemów wodnych zarówno w Polsce, jak i w skali globalnej, oferując nowe, oparte na danych naukowych metody zapobiegania zanieczyszczeniu plastikiem wód śródlądowych, a w konsekwencji mórz i oceanów.
