Polska zajmuje ósmą pozycję w Unii Europejskiej pod względem produkcji odpadów drzewnych i drewnopochodnych, generując rocznie około 1,3 miliona ton tego typu materiałów. Mimo znaczących zasobów, krajowy sektor recyklingu drewna nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału z powodu braku kompleksowych rozwiązań prawnych. Takie wnioski płyną z najnowszego raportu „Więcej drewna z drewna. Jak usprawnić system recyklingu drewna w Polsce?” przygotowanego przez redakcję Polityka Insight.
Branża drzewna odgrywa istotną rolę w polskiej gospodarce. W rekordowym 2022 roku jej udział w PKB osiągnął 8,5 procenta, liczonego metodą wartości dodanej. Sektor ten obejmuje ponad 40 tysięcy przedsiębiorstw zatrudniających więcej niż 300 tysięcy pracowników.
„Drewno, które ma ponad 30 tysięcy zastosowań, powinno mieć strategiczne znaczenie również wtedy, kiedy przeżyło swoje życie i może trafić do systemu recyklingu. Recykling nie jest już jedynie trendem, a koniecznością szczególnie w obliczu ograniczonego dostępu do surowca, co w konsekwencji oznacza wzrost cen drewna” – podkreślił Marcin Ferdycz, szef działu zakupów drewna w EGGER Biskupiec, podczas prezentacji raportu.
Niemiecki model klasyfikacji jako wzorzec dla Polski
Autorzy raportu wskazują na konieczność wprowadzenia systemowej klasyfikacji odpadów drzewnych na wzór rozwiązań niemieckich. W Niemczech obowiązuje podział na cztery kategorie, które umożliwiają precyzyjne zarządzanie różnymi typami odpadów drewnianych.
Pierwsza kategoria obejmuje zrębki, palety z litego drewna oraz skrzynki. Druga kategoria to drewno pozbawione elementów plastikowych i oklein z materiału typu ABS, palety z materiałów drewnopochodnych oraz ścinki i wióry bez szkodliwych zanieczyszczeń. Trzecia kategoria dotyczy drewna zanieczyszczonego powłokami, które wymaga oczyszczenia przed recyklingiem. Czwarta obejmuje odpady niebezpieczne, takie jak podkłady kolejowe impregnowane kreozotem.
„Korzyści z takiej klasyfikacji są wymierne: pozwala ona na szybką identyfikację typu odpadów, przedsiębiorca i administracja podobnie rozumieją typ odpadu, budowę wspólnego rynku odpadów przy zachowaniu kontroli nad ich jakością oraz efektywność kosztową” – wyjaśnił Bartosz Krzemiński, starszy analityk ds. gospodarczych z Polityka Insight.
Nadmierne moce recyklerów wobec niedoboru surowca
Raport ujawnia paradoks polskiego rynku – moce recyklingowe znacznie przewyższają dostępną podaż surowca. Autorzy wskazują, że usprawnienie segregacji odpadów drewnopochodnych w punktach zbiórki oraz udrożnienie ruchu transgranicznego mogą istotnie zwiększyć dostępność drewna poużytkowego.
Problem definicji pyłów technologicznych
Kluczowym wyzwaniem pozostaje kwestia prawnej definicji pyłów powstających w procesach technologicznych. Obecnie traktowane są one jako odpady, co ogranicza możliwości ich wykorzystania energetycznego. Zmiana klasyfikacji na produkt uboczny umożliwiłaby pełne wykorzystanie surowca zgodnie z zasadą kaskadowego wykorzystania drewna.
Professor Grzegorz Wielgosiński z Politechniki Łódzkiej podkreślił praktyczne aspekty tego problemu: „Przemysł drzewny pracuje na surowcu naturalnym, w momencie, kiedy ten surowiec jest pozyskiwany i zawiera wilgoć. Tę wilgoć trzeba usunąć, a w związku z tym procesy suszenia są niezbędne. Czy zatem mamy kupić sto ton węgla, żeby wysuszyć drewno dla procesów technologicznych, czy można wszelkiego rodzaju odpady drzewne, które powstają w tym procesie wykorzystać termicznie?”
Znaczenie dla transformacji energetycznej
Efektywny recykling drewna ma kluczowe znaczenie dla realizacji celów transformacji energetycznej i gospodarki obiegu zamkniętego. Wykorzystanie odpadów drzewnych do celów energetycznych pozwala ograniczyć zużycie paliw kopalnych w procesach produkcyjnych, przyczyniając się do redukcji emisji CO2. Jednocześnie kaskadowe wykorzystanie drewna – najpierw jako materiału konstrukcyjnego, następnie jako surowca do produkcji płyt, a na końcu jako paliwa – maksymalizuje korzyści środowiskowe i ekonomiczne z każdej tony pozyskanego surowca drzewnego.
