Ministerstwo Klimatu i Środowiska zorganizowało w Krakowie konferencję wysokiego szczebla poświęconą bezpieczeństwu dostaw surowców krytycznych, gromadząc przedstawicieli rządów, przemysłu oraz instytucji finansowych z całej Unii Europejskiej. Wydarzenie, które odbyło się w dniach 5-7 maja 2025 roku w ramach polskiej prezydencji w Radzie UE, stanowiło okazję do podsumowania pierwszego roku obowiązywania rozporządzenia UE dotyczącego surowców krytycznych (Critical Raw Materials Act – CRMA).
„W gronie europejskich partnerów omówiliśmy przedsięwzięcia, które mają na celu zabezpieczenie i dywersyfikację dostaw surowców na rynek europejski” – podkreślił prof. Krzysztof Galos, wiceminister klimatu i środowiska, pełniący funkcję Głównego Geologa Kraju.
Surowce krytyczne odgrywają fundamentalną rolę w rozwoju nowoczesnych technologii, transformacji energetycznej, elektromobilności oraz cyfryzacji. „Niektóre z tych surowców są również ważne dla rozwoju przemysłu obronnego i kosmicznego. Bez tych surowców rozwój zrównoważonej, nowoczesnej gospodarki nie jest możliwy” – zaznaczył prof. Galos.
Pierwszy rok wdrażania CRMA przyniósł już konkretne efekty, wśród których najważniejsze to wybór pierwszych strategicznych projektów CRM oraz przygotowanie projektów krajowych programów poszukiwania krytycznych źródeł surowców. Komisja Europejska ogłosiła listę 47 projektów strategicznych, z czego dwa pochodzą z Polski: Zakład Rafinacji Pierwiastków Ziem Rzadkich w Puławach oraz Zakład recyklingu baterii wraz z instalacją odzysku surowców krytycznych Polvolt w Zawierciu.
Istotnym elementem wdrażania CRMA są Krajowe Programy Poszukiwań Surowców Krytycznych, których projekty mają zostać przygotowane do 24 maja 2025 roku. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wspólnie z Państwową Służbą Geologiczną pracuje nad takim programem dla Polski, który obejmie kompleksowe badania mające na celu zwiększenie krajowej bazy zasobowej.
„W oparciu o ten harmonogram w kolejnych latach, począwszy od 2026 r., prowadzone będą prace kartograficzne, geochemiczne, geofizyczne, wiertnicze, mineralogiczne, chemiczne i koncepcyjne, mające na celu wskazanie możliwości zwiększenia polskiej bazy zasobowej kopalin, które w przyszłości mogą być potencjalnie wykorzystane do produkcji surowców krytycznych. Co więcej, takie kroki zostaną podjęte również w zakresie oceny potencjału CRM na istniejących krajowych składowiskach odpadów wydobywczych” – wyjaśnił prof. Galos.
Polska intensywnie wdraża obowiązki wynikające z CRMA, przygotowując projekt krajowej ustawy implementującej to rozporządzenie. Ustawa określi obowiązki różnych instytucji państwowych, z wiodącą rolą Głównego Geologa Kraju, i będzie powiązana z nową polityką surowcową Polski, której projekt ma zostać opracowany w ostatnim kwartale bieżącego roku.
Celem tych działań jest budowa w Unii Europejskiej silniejszej, bardziej zrównoważonej gospodarki opartej na możliwie pełnej integracji łańcuchów dostaw surowców krytycznych. Wymaga to wzmocnienia współpracy między krajami UE oraz strategicznych partnerstw z podmiotami spoza Europy, od których UE jest obecnie w dużym stopniu zależna.
„Naszym wspólnym celem jest nie tylko dywersyfikacja źródeł surowców krytycznych, ale także rozwój innowacyjnych technologii, które umożliwią lepsze wykorzystanie ich naturalnych źródeł i możliwości recyklingu. Jestem przekonany, że tylko dzięki jedności i współpracy możemy osiągnąć wyższy poziom niezależności dostaw surowców, co pozwoli na dalszy rozwój naszej gospodarki i społeczeństwa” – podsumował prof. Krzysztof Galos.
Bezpieczeństwo surowcowe stanowi kluczowy element zrównoważonego rozwoju i transformacji energetycznej. Surowce krytyczne, takie jak lit, kobalt, pierwiastki ziem rzadkich czy grafit, są niezbędne do produkcji paneli fotowoltaicznych, turbin wiatrowych, baterii do pojazdów elektrycznych oraz innych komponentów technologii niskoemisyjnych. Dlatego też zabezpieczenie dostępu do tych materiałów warunkuje pomyślne przeprowadzenie transformacji energetycznej. Polska strategia, skupiająca się zarówno na poszukiwaniu nowych złóż krajowych, jak i na rozwoju technologii recyklingu, wpisuje się w koncepcję gospodarki o obiegu zamkniętym i dążenie do samowystarczalności surowcowej Europy. Innowacyjne projekty, takie jak zakłady w Puławach i Zawierciu, nie tylko zwiększają bezpieczeństwo surowcowe, ale również tworzą wysokiej jakości miejsca pracy i stymulują rozwój zaawansowanych technologicznie gałęzi przemysłu, przyczyniając się do budowy konkurencyjnej, zrównoważonej gospodarki przyszłości.
Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska
