Z początkiem lipca rozpoczęła się realizacja trzyletniego projektu BALTWRECK, który ma na celu zmniejszenie zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego niebezpiecznym paliwem, amunicją i innymi pozostałościami wraków statków poprzez opracowywanie, demonstrowanie i wdrażanie metod zarządzania wrakami. Partnerem projektu jest Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ, który pod kierunkiem dr. Michała Silarskiego ma za zadanie wykonanie testów nowych metod wykrywania materiałów niebezpiecznych w morzu.
Całkowity budżet projektu, którego pełna nazwa brzmi „Zapobieganie masowym zanieczyszczeniom chemicznym wód morskich z nieszczelnych wraków i składowisk amunicji / broni w południowym Bałtyku” wynosi 3,83 mln euro, z czego 3,06 mln euro pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem programu Interreg Południowy Bałtyk.
Konsorcjum BALTWRECK tworzy 14 partnerów z 4 krajów nadbałtyckich: Polski, Litwy, Niemiec i Szwecji. Koordynację projektu prowadzi Instytut Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk (IMP PAN). W ramach projektu opracowane mają zostać skuteczne metody diagnostyki wraków oraz zaawansowane technologie wykrywania i usuwania z nich niebezpiecznych substancji. Opracowane rozwiązania zostaną przetestowane w co najmniej 3 lokalizacjach pilotażowych. Przeprowadzona zostanie także analiza wpływu zatopionej amunicji i złóż węglowodorów na ekosystemy morskie.
Dr Michał Silarski z Zakładu Doświadczalnej Fizyki Cząstek i jej Zastosowań Instytutu Fizyki UJ jest autorem projektu ”Nieinwazyjny sensor do wykrywania materiałów niebezpiecznych w środowisku wodnym”, który został najwyżej ocenionym grantem przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej w działaniu FIRST TEAM finansowanym z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Zasada działania urządzenia opiera się na zjawisku neutronowej aktywacji substancji i pomiarze widm charakterystycznych kwantów gamma powstałych po napromieniowaniu substancji wiązką neutronową. W przeciwieństwie do wykorzystywanych powszechnie metod proponowane w projekcie rozwiązanie pozwala na określenie składu chemicznego podejrzanego przedmiotu zdalnie bez narażania życia i zdrowia ludzi.
Jak wyjaśnia naukowiec, projekt BALTWRECK ma sporo wspólnego z grantem otrzymanym z FNP, ale też jest wiele różnic (np. w ramach FIRST TEAM prototyp rozbudowywany jest o tarczę anty-Comptonowską oraz odczyt i przetwarzanie danych wspomaganych sztuczną inteligencją). W ramach BALTWRECK w warunkach zbliżonych do rzeczywistych przetestowany zostanie sensor, który powstał w ramach wcześniejszego grantu LIDER otrzymanego z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Będzie testowany w warunkach kontrolowanych, najprawdopodobniej w basenie portowym przy współpracy z firmą Petrobaltic.
Źródło: Uniwersytet Jagielloński
