Konrad Robak, dyrektor zarządzający w TOMRA Collection Polska, opowiada w komentarzu o obawach handlu w związku z wprowadzeniem systemu kaucyjnego w Polsce.
Trwają prace nad przygotowaniem niezbędnej infrastruktury, aby umożliwić konsumentom wygodny zwrot opakowań objętych kaucją, które już w przyszłym roku będą pojawiać się na sklepowych półkach. Sieci handlowe intensywnie przygotowują się testując recyklomaty, szkoląc pracowników, a także dostosowując swoje procesy logistyczne. Przeprowadzane są integracje recyklomatów z rozwiązaniami IT sieci handlowych, aby zapewnić płynność operacji i odpowiednią obsługę klientów. Pomimo tych przygotowań, nowelizacja ustawy o systemie kaucyjnym wciąż oczekuje na zatwierdzenie. Detaliści nadal wyrażają obawy i zadają pytania, między innymi dotyczące odpowiedniego dostosowania technologii. Jakie jeszcze obawy zgłaszają właściciele sklepów w Polsce?
Technologie dla każdego sklepu, czy to możliwe?
Właściciele sklepów, zarówno tych o powierzchni ponad 200 mkw., które będą obowiązkowo zbierały opakowania kaucyjne, jak i tych mniejszych, planują odpowiednie zagospodarowanie miejsca na ich zbiórkę. Pojawiają się pytania – jaka powinna to być powierzchnia i jakiej wielkości urządzenia dobrać. Każdy sklep charakteryzuje się inną specyfiką, która jest uzależniona między innymi od wewnętrznych polityk sprzedażowych, wyglądu sklepu czy nawet lokalizacji. Wszystkie te czynniki składają się na liczbę wizyt klientów i sprzedawanych napojów, a tym samym – potencjalną liczbę zwrotów opakowań, które już od przyszłego roku zostaną objęte kaucją.
Kluczowym elementem jest dopasowanie urządzenia do wielkości sklepu, z uwzględnieniem przewidywanej liczby odbieranych opakowań po napojach oraz rodzajów materiałów. Nasze rozwiązania obejmują szeroki wachlarz produktów – od najmniejszych recyklomatów, takich jak M1 i podstawowa linia B5, przez średniej wielkości systemy TriSort T70 i T90, aż po modułowe rozwiązania, takie jak T9, wspierane niezawodnymi systemami zaplecza, takimi jak EasyPac czy MultiPac. Na szczycie oferty znajdują się najnowocześniejsze rozwiązania R1 i R2. Nasze portfolio jest niezwykle zróżnicowane, co pozwala dostosować je do każdej wielkości sklepu, spełniając indywidualne potrzeby klientów. Przykładowo, kompaktowe recyklomaty zajmujące niewiele ponad pół metra kwadratowego są w stanie pomieścić do 1100 sprasowanych plastikowych butelek, 300 butelek szklanych i nawet 3200 puszek przy jednej wymianie kosza. Dla sklepów o większych powierzchniach zaprojektowane są urządzenia modułowe o znacznie większej zasobności i możliwościach rozbudowy. Przy pierwszych, szacunkowych przeliczeniach niezwykle pomocny może okazać się kalkulator, który udostępniliśmy na tej stronie: https://collection.tomra.com/pl-pl/kalkulator-doboru-recyklomatu. Na dalszym etapie nasi serwisanci pomogą właściwie skomponować ofertę, także w kontekście finansowania. Tutaj też oferujemy elastyczność – w zależności od zapotrzebowania i możliwości sklepu.
Jak dobrać odpowiedni recyklomat w obliczu potencjalnych zmian w regulacjach?
Warto na samym początku zaznaczyć, że ustawa dotycząca planowanego uruchomienia systemu kaucyjnego w Polsce weszła w życie już w 2023 roku. Natomiast w lipcu tego roku, po ponownych konsultacjach, pojawiła się nowelizacja ustawy w kilku obszarach, która oczekuje na zatwierdzenie. Odnosząc się wyłącznie do technologii, potencjalne zmiany w przyszłości mogą dotyczyć zakresu produktowego. Czy w takim przypadku konieczna jest wymiana technologii? Otóż nie. Recyklomaty projektujemy z myślą o trwałości, ale też elastyczności pod kątem zmieniających się potrzeb rynkowych. Urządzenia mogą być przeprogramowane, a w przypadku zwiększonych wolumenów oddawanych opakowań, mogą być uzupełnione o kolejne moduły. Nasze usługi serwisowe obejmują pełen zakres wsparcia, na długo po zakupie urządzenia. W ten sposób dajemy gwarancję, że nasze rozwiązania pozostają kompatybilne i aktualne.
Kiedy sklep powinien zainwestować w recyklomat?
System kaucyjny jest budowany etapowo, a jego sukces zależy od tego, jak dobrze sklepy przygotują się do jego pełnego wdrożenia. Teraz jest czas, by z wyprzedzeniem zainstalować i skonfigurować urządzenia, co umożliwi płynne przejście do nowej rzeczywistości zakupowej, gdy opakowania objęte kaucją staną się standardem na półkach sklepowych. Ten etap wprowadzenia systemu to okazja do testowania, rozwiązywania ewentualnych problemów i dopracowania wszelkich szczegółów, co pozwoli na płynny start, gdy system będzie w pełni operacyjny. Zarówno konsumenci, jak i pracownicy sklepów będą mieli szansę zapoznać się z urządzeniami i przygotować się do docelowych wolumenów zwracanych opakowań, kiedy to napoje w dotychczasowych opakowaniach zostaną wyprzedane, a półki sklepowe zdominują te z oznaczeniem kaucji. Niezwykle ważna jest też edukacja konsumentów i uświadamianie ich na czym polega system kaucyjny, w tym gdzie na opakowaniu znaleźć oznaczenie kaucji. Przykłady innych krajów pokazują, że przy odpowiedniej edukacji, konsumenci świadomie będą reagowali na zmieniający się asortyment na półkach sklepowych. Istotna jest tu także relacja z pracownikami sklepu, którzy de facto staną się pierwszą i bezpośrednią linią kontaktu z konsumentem.
Jakie będą oczekiwania operatorów wobec sklepów?
Każdy sklep powyżej 200 mkw. zobowiązany będzie do podpisania umowy z operatorem, który się do niego zgłosi. Sklepy poniżej tego metrażu mogą samodzielnie się zgłosić do operatora lub wybrać jednego z operatorów, którzy zaproponują im współpracę. Pamiętajmy jednak, że operatorzy będą mieli obowiązek zapewnienia przynajmniej jednego punktu zbiórki w każdej gminie, co będzie ich skłaniało do włączania mniejszych sklepów. Ich głównym celem jest przede wszystkim zebranie i zagospodarowanie wartościowego materiału nadającego się do recyklingu. Dla operatorów istotne jest, aby sklepy odpowiednio przygotowały swoje zaplecze techniczne, w tym wydzieliły miejsce na zbiórkę i przechowywanie zebranego surowca, zainstalowały systemy integracji informatycznej do przekazywania danych oraz zapewniły bieżącą obsługę recyklomatów, w tym ich regularne opróżnianie. Dlatego też jako TOMRA sugerujemy sklepom wybór urządzeń o zaawansowanych możliwościach sortowania, które będę oddzielać i zbierać różne typy oraz rodzaje opakowań. Taka inwestycja jest najbardziej opłacalna z długoterminowej perspektywy.
Wszystkie szczegóły współpracy, zwłaszcza dotyczące rozliczeń, powinny być jasno określone w umowie między operatorem a sklepem, uwzględniając, co powinien zapewnić sklep, np. dostęp do prądu, internetu, bieżącą obsługę recyklomatu, a co leży po stronie operatora, czyli zasady i częstotliwość odbiorów, przebieg i terminy rozliczeń.
Czy kaucja zmotywuje nas, konsumentów, do oddawania zużytych opakowań?
Według doświadczeń z innych krajów z systemem kaucyjnym, ale też regularnych badań przeprowadzanych wśród konsumentów, to właśnie zwrot kaucji jest głównym motywatorem do oddawania opakowań. Polacy, w badaniu, które z początkiem 2024 roku przeprowadziliśmy, wskazali, że zarówno 50 gr, jaki 1 zł będzie odpowiednią kwotą kaucji. Już dziś widzimy, w ramach realizowanych programów pilotażowych, że kwota 15 gr jest wystarczającym motywatorem, żeby konsumenci oddawali miliony opakowań rocznie, jak miało to miejsce choćby w jednym z programów realizowanych przez Carrefour na Śląsku.
Konrad Robak – Tomra
