Nowy raport Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej (ang. Joint Research Centre) ujawnia skalę wyzwań związanych z plastikiem w Unii Europejskiej. W 2022 roku UE skonsumowała 62,8 miliona ton plastiku, co oznacza średnio 140 kilogramów na mieszkańca. Jednocześnie blok wygenerował 42,5 miliona ton odpadów plastikowych, z których tylko około 20 procent zostało poddanych recyklingowi.
Produkcja i konsumpcja plastiku w UE wygenerowały w 2022 roku emisje równoważne ponad 252 milionom ton dwutlenku węgla, przy czym same procesy produkcyjne odpowiadały za 58 procent wpływu klimatycznego. Gdyby produkcja i konsumpcja plastiku w UE były krajem, byłby to piąty największy emitent w Unii Europejskiej.
92 procent plastiku konsumowanego w UE, czyli prawie 58 milionów ton, zostało wyprodukowanych w granicach bloku. Import jest szczególnie znaczący w sektorze tekstylnym, który odpowiada za 32,4 procent całego plastiku importowanego do UE każdego roku.
Pomimo pięciokrotnego wzrostu mocy recyklingowych UE od 1996 roku, około 80 procent odpadów plastikowych nadal jest spalanych lub składowanych na wysypiskach. Sektor opakowań odpowiada za prawie połowę wszystkich generowanych odpadów, jednak dzięki dobrze ustanowionym systemom zbierania, prawie 35 procent tych odpadów trafia do recyklingu. To stosunkowo dobry wynik w porównaniu z innymi rodzajami odpadów zbieranych jako frakcja mieszana.
Szczególnie problematyczny jest sektor tekstylny, gdzie tylko 1,5 procenta odpadów trafia do recyklingu. Łącznie 3,7 miliona ton plastiku, czyli prawie 6 procent konsumpcji plastiku w UE, zostało utraconych w środowisku. Prawie 45 procent tych strat miało miejsce podczas fazy konsumpcji, głównie z powodu zaśmiecania opakowaniami, zużycia opon lub prania tekstyliów.
38 procent strat wynikało z niewłaściwego gospodarowania odpadami plastikowymi lub strat podczas spalania i składowania odpadów plastikowych. Większość plastiku utraconego w środowisku trafia do gleby, ale także do wody – 0,7 miliona ton rocznie.
Raport JRC identyfikuje kluczowe obszary interwencji dla zwiększenia zrównoważoności łańcucha wartości plastiku. Przyspieszenie przejścia na produkcję z innych źródeł niż pierwotne paliwa kopalne, w tym z odpadów plastikowych i biomasy, byłoby bardzo skutecznym sposobem promowania recyklingu i redukcji wpływu środowiskowego.
Tworzywa sztuczne pochodzenia biologicznego są nadal używane w bardzo małych ilościach, ale stają się coraz bardziej popularne w opakowaniach, które stanowią największy sektor użycia plastiku. Wzrost wykorzystania tych bardziej przyjaznych środowisku materiałów pomoże zmniejszyć emisje związane z produkcją plastiku na bazie paliw kopalnych.
Poprawa zbierania i sortowania odpadów plastikowych zmniejszyłaby straty plastiku do środowiska, zwiększyła recykling i ostatecznie promowała bardziej cyrkulacyjny łańcuch wartości. Badanie podkreśla, że połączenie recyklingu mechanicznego i chemicznego może okazać się fundamentalne. Recykling chemiczny, który obecnie stanowi znikomy udział w sektorze, może umożliwić gospodarowanie materiałami, które nie mogłyby być poddane recyklingowi innymi metodami.
Zgodnie z prognozami OECD globalna konsumpcja plastiku ma się podwoić do 2060 roku, co sprawia, że działania polityczne i branżowe mające na celu redukcję negatywnego wpływu środowiskowego plastiku stają się kluczowe dla osiągnięcia celów gospodarki o obiegu zamkniętym i neutralności klimatycznej, szczególnie w kontekście redukcji emisji CO2 i ochrony ekosystemów przed zanieczyszczeniem mikroplastikiem.
JRC report: Plastics materials flows in the EU-27 and their environmental impacts
