Raport „Budowanie konkurencyjności polskiej gospodarki w oparciu o strategię zrównoważonego rozwoju. Strategiczne znaczenie danych w procesie transformacji”, przygotowany przez Chapter Zero Poland – inicjatywę Forum Odpowiedzialnego Biznesu – i Szkołę Główną Handlową, wskazuje uczestnikom rynku, między innymi przedsiębiorcom i samorządowcom, konkretne rekomendacje dotyczące zielonej transformacji. Dokument zaprezentowano na Forum Ekonomicznym w Karpaczu.
Według twórców raportu utrzymanie konkurencyjności wymaga przejścia od przewagi kosztowej do budowania wartości opartej na efektywności środowiskowej, innowacjach i odporności strategicznej. Kluczowe staje się unowocześnienie profilu produkcji oraz wzmocnienie firm z polskim kapitałem, zdolnych do tworzenia własnych, globalnie rozpoznawalnych technologii i marek.
„Oprócz niewątpliwych sukcesów pojawiają się wyzwania, na przykład nasz miks energetyczny. Szacowany całkowity koszt dekarbonizacji polskiej gospodarki do 2050 roku to 1,6 biliona złotych, co pokazuje ogromną skalę wyzwania finansowego związanego z transformacją energetyczną i przemysłową” – mówił dr Daniel Kiewra, główny ekspert ds. klimatu i energii FOB.
Mateusz Walewski, główny ekonomista Banku Gospodarstwa Krajowego, postulował zapewnienie rozwoju przemysłu, który będzie nieszkodliwy dla przyszłych pokoleń. Jako jeden z przykładów nieprzemyślanych działań podał fotowoltaikę. „Mamy wiele farm fotowoltaicznych, ale większość z nich została zbudowana w chińskich fabrykach, mimo że technologia była wymyślona w Europie. Ważne jest prowadzenie mądrej polityki przemysłowej” – apelował główny ekonomista BGK.
Proaktywne przywództwo kluczem transformacji
Ewa Sowińska, niezależna członkini rady nadzorczej ORLEN, zwróciła uwagę na dużą rolę zarządów i rad nadzorczych w kreowaniu i wdrażaniu zielonej transformacji. Ekspertka zauważyła, że nowoczesne przywództwo w erze transformacji musi wykraczać poza bierną zgodność z regulacjami i przyjąć rolę proaktywnego katalizatora zmian.
„Rola lidera ewoluuje od biernego wypełniania obowiązków regulacyjnych do aktywnego kształtowania strategii. Nowoczesne przywództwo wymaga integrowania celów klimatycznych i społecznych z modelem biznesowym, patrzenia długofalowo i podejmowania odważnych decyzji inwestycyjnych, które wyprzedzają rynek” – przekonywała Ewa Sowińska.
Według niej liderzy nie mogą czekać na pełną jasność regulacyjną czy technologiczną, ponieważ presja rynkowa postępuje szybciej niż proces legislacyjny. Firmy, które odkładają decyzje, tracą przewagę konkurencyjną. Przywództwo musi opierać się na zdolności do szybkiego działania, elastycznego planowania i korygowania kursu w oparciu o niepełne dane. W erze transformacji ryzyko bezczynności jest znacznie większe niż ryzyko podjęcia niedoskonałej, ale wczesnej decyzji.
Zdaniem ekspertki skuteczna transformacja wymaga harmonijnego współdziałania liderów instytucjonalnych – rządy, regulatorzy – którzy tworzą ramy prawne i strategiczne, oraz liderów indywidualnych – przedsiębiorcy, innowatorzy, aktywiści – którzy inicjują oddolne zmiany. „Pierwsi tworzą reguły gry, drudzy wdrażają innowacje w praktyce. Brak spójności między działaniami odgórnymi a oddolnymi prowadzi do fragmentacji wysiłków i hamuje postęp na drodze do zrównoważonej gospodarki” – przekonywała niezależna członkini rady nadzorczej ORLEN. „Do rad nadzorczych powinni trafiać ludzie odważni, gotowi na trudne decyzje” – dodała.
Dane ESG strategicznym aktywem
Irena Pichola, prezeska zarządu Forum Odpowiedzialnego Biznesu i przewodnicząca Komitetu Sterującego Chapter Zero Poland, zauważyła, że dane ESG stają się „walutą przyszłości” i strategicznym zasobem, który decyduje o przewadze konkurencyjnej. Jej zdaniem w nowej gospodarce wygra nie ten, kto ma najbardziej zaawansowaną technologię, lecz ten, kto dysponuje najlepszej jakości danymi i potrafi je przełożyć na decyzje biznesowe budujące trwałą przewagę konkurencyjną.
Zrównoważona transformacja opiera się na trzech filarach: decentralizacji, dekarbonizacji i digitalizacji. Ten ostatni jest warunkiem koniecznym dla skuteczności pozostałych. Bez zaawansowanych technologii cyfrowych – sztucznej inteligencji, Internetu Rzeczy, big data – niemożliwe jest zarządzanie zdecentralizowaną energetyką, optymalizacja zużycia zasobów czy zapewnienie transparentności w łańcuchach dostaw. Transformacja zielona i cyfrowa to w rzeczywistości jeden, nierozerwalny proces.
„Dane ESG przestają być tylko elementem raportowania, a stają się strategicznym aktywem. Umożliwiają precyzyjną ocenę ryzyka, budowę innowacyjnych modeli biznesowych, transparentne zarządzanie łańcuchem dostaw i budowanie zaufania inwestorów” – przekonywała prezeska FOB.
Potrzeba publicznej infrastruktury danych
Jak czytamy w raporcie Chapter Zero Poland i SGH, efektywne wykorzystanie danych ESG wymaga ich standaryzacji, interoperacyjności i szerokiej dostępności, szczególnie dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Istnieje pilna potrzeba stworzenia centralnego, publiczno-prywatnego repozytorium. Taka infrastruktura obniżyłaby bariery wejścia, zdemokratyzowała dostęp do kluczowych informacji i przyspieszyła transformację całej gospodarki, czyniąc dane ESG swego rodzaju dobrem publicznym.
„Konieczne jest stworzenie centralnej, publicznej infrastruktury danych ESG, aby zdemokratyzować dostęp do informacji i przyspieszyć transformację” – mówiła Irena Pichola.
Edukacja i trudne wybory
Piotr Glen, dyrektor Centrum Zrównoważonego Rozwoju Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, zwrócił uwagę na ważną rolę edukacji w budowaniu świadomości na temat zielonej transformacji. Według niego system edukacji jest kluczowym elementem eliminacji luki w zielonych umiejętnościach. Nauka o zielonej gospodarce powinna rozpoczynać się jak najwcześniej i na różnych przedmiotach.
„W zielonej transformacji istotne jest określenie priorytetów i dokonanie trudnych wyborów. Wyzwania w dłuższej perspektywie są właściwe, ale w krótkiej mogą wiązać się z kosztami. Dodatkowo warto na ten obszar patrzeć z różnych perspektyw, żeby wypracować właściwe ramy prawne, które nie będą przeszkadzać w zrównoważonym rozwoju i konkurencyjności polskiej gospodarki” – podsumowała Aneta Piątkowska, dyrektorka Departamentu Zrównoważonej Gospodarki w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.
Chapter Zero Poland to koordynowana przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu polska odsłona Climate Governance Initiative, międzynarodowej inicjatywy powołanej pod auspicjami Światowego Forum Ekonomicznego w celu podnoszenia kompetencji najwyższej kadry zarządczej i nadzorczej w spółkach w obszarze zmiany klimatu. Inicjatywa obecna jest w przeszło 70 krajach.
