Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej to jeden z najpoważniejszych problemów małych i średnich przedsiębiorstw w UE. Dotyczy wszystkich państw członkowskich UE oraz wszystkich sektorów gospodarki, a w szczególności sektorze baterii czy technologii neutralnych emisyjnie.
Najnowsze badanie Eurobarometru jest narzędziem pozwalającym zrozumieć wpływ niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej na MŚP i zostanie ono uwzględnione w procesie kształtowania polityki Komisji. Będzie na przykład stanowiło źródło informacji przy wdrażaniu pakietu pomocy gospodarczej dla MŚP, który przyjęto we wrześniu 2023 r. i który przewiduje różne działania mające na celu zmniejszenie niedoboru kadr w unijnych MŚP. Nowe badanie jest uzupełnieniem innego niedawno opublikowanego badania Eurobarometr, w ramach którego skupiono się m.in. na podejmowanych przez przedsiębiorstwa działaniach szkoleniowych i działaniach związanych z podnoszeniem kwalifikacji.
Oto kilka najważniejszych wniosków płynących z nowego badania Eurobarometr.
- Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej stanowi poważny problem dla najmniejszych po średnie przedsiębiorstwa w Europie – wskazało na niego 53 proc. mikroprzedsiębiorstw (<10 pracowników), 65 proc. małych przedsiębiorstw (10–49 pracowników) oraz 68 proc. średnich przedsiębiorstw (50–249 pracowników). Na przestrzeni ostatnich dwóch lat 61 proc. mikroprzedsiębiorstw i 80 proc. średnich przedsiębiorstw miało trudności ze znalezieniem i zatrudnieniem pracowników posiadających odpowiednie umiejętności.
- MŚP najczęściej borykają się z niedoborem kadry o kwalifikacjach technicznych, czyli pracowników laboratoryjnych, mechaników itp. Niemal połowa (42 proc.) europejskich MŚP wskazała, że mierzy się z niedoborem wykwalifikowanej kadry. Problem ten jest szczególnie dotkliwy dla MŚP z sektora przemysłu i przemysłu wytwórczego, gdzie odpowiednio 47 i 50 proc. MŚP stwierdziło, że napotyka trudności w zatrudnianiu pracowników o odpowiednich kwalifikacjach technicznych.
- Skutki tych niedoborów dla MŚP są różne – prowadzą do zwiększonego obciążenia pracą obecnego personelu, strat w sprzedaży, utraty możliwości sprzedażowych, jak i mniejszych dochodów i zahamowania rozwoju.
- Tylko jedno na siedem (14 proc.) MŚP mówi o zatrudnianiu pracowników z innych państw członkowskich UE jako sposobie na rozwiązanie problemu niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej. Odsetek ten jest wyższy w przypadku większych MŚP. Jako główne przeszkody w rozszerzaniu rekrutacji na wykwalifikowanych pracowników z całej UE wskazano barierę językową oraz, choć w mniejszym stopniu, trudności administracyjne.
- Większość MŚP wyraziła względne zadowolenie z otrzymanego wsparcia politycznego mającego na celu zaradzić niedoborowi wykwalifikowanej kadry, wskazując jednocześnie na dalsze możliwości poprawy sytuacji. Jako politykę najlepiej wspierającą ich potrzeby mikroprzedsiębiorstwa wymieniają głównie zachęty podatkowe (39 proc.) i dotacje bezpośrednie (28 proc.). 38 proc. średnich przedsiębiorstw podkreśla natomiast przydatność szkoleń mających na celu podniesienie kwalifikacji.
– Przezwyciężenie niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej jest priorytetem dla gospodarki europejskiej. Komisja pracuje już nad zaradzeniem niedoborowi kwalifikacji w najważniejszych sektorach, takich jak sektor baterii czy technologii neutralnych emisyjnie. Badanie Eurobarometr pozwoli nam lepiej zrozumieć, jak niedobór wykwalifikowanej siły roboczej wpływa na MŚP, które stanowią 98 proc. gospodarki europejskiej, co z kolei umożliwi zwiększenie ich ogólnej konkurencyjności – stwierdził Thierry Breton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego.
Kontekst
Opublikowane dzisiaj badanie Eurobarometr 537 „MŚP i niedobór wykwalifikowanej siły roboczej” zainicjowano w ramach Europejskiego Roku Umiejętności. Przeprowadzono je w okresie od września do października 2023 r. w 27 państwach członkowskich UE oraz na Islandii, w Norwegii, Szwajcarii, Zjednoczonym Królestwie, Macedonii Północnej, Turcji, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii. Rozmowy telefoniczne przeprowadzono z ponad 19 350 przedsiębiorstwami (zarówno MŚP, jak i dużymi przedsiębiorstwami). W głównym sprawozdaniu z analizy zgromadzonych informacji skoncentrowano się na MŚP w UE (13 253 wywiadów), które porównano z danymi dotyczącymi ankietowanych w UE (855 wywiadów) dużych przedsiębiorstw (przynajmniej 250 pracowników) oraz danymi dotyczącymi MŚP w wybranych państwach spoza UE (3 925 wywiadów).
W związku z dzisiejszą publikacją badanie zostanie przedstawione na unijnym corocznym zgromadzeniu MŚP, które odbędzie się w dniach 13–15 listopada w Bilbao, Hiszpania. Jest to sztandarowe wydarzenie UE dla MŚP gromadzące setki decydentów politycznych.
Potrzebę dodatkowego wsparcia politycznego w zakresie umiejętności pracowniczych uwzględniono również w unijnym pakiecie pomocy gospodarczej dla MŚP, który jest wymierzony w trudności napotykane przez wiele unijnych MŚP w obliczu niekończącej się serii kryzysów politycznych i gospodarczych. Pakiet zawiera wszechstronny zestaw środków związanych ze zmniejszaniem obciążenia administracyjnego, ułatwianiem dostępu do finansowania, środkami wspomagającymi cykl życia, jak i zestaw działań obliczonych na wsparcie w zakresie umiejętności, w tym m.in. ułatwienia wzajemnego uznawania kwalifikacji obywateli państw trzecich. W ramach pakietu przewidziano również, że Komisja przedstawi wkrótce wniosek w sprawie utworzenia unijnej puli talentów oraz inicjatywy na rzecz sprawniejszego wzajemnego uznawania kwalifikacji i umiejętności obywateli państw trzecich w celu zmniejszenia luki kompetencyjnej na unijnym rynku pracy. Poprzez kampanie uświadamiające, mentoringowe i coachingowe Komisja podejmie ponadto współpracę z grupami, których niewykorzystany potencjał przedsiębiorczości pozostaje wysoki. Należą do nich kobiety, młodzież i osoby niepełnosprawne.
Źródło: Komisja Europejska
