Forum Energii przedstawiło raport „Jak zbudować nowoczesny system ciepłowniczy w Polsce? Przykłady rozwiązań z Danii”, przygotowany we współpracy z Duńską Agencją Energii. Dokument wskazuje, że polskie ciepłownictwo – drugie co do wielkości w UE – może przejść transformację podobną do tej, którą Dania przeprowadziła po kryzysie naftowym lat 70.
W Polsce działają 393 przedsiębiorstwa ciepłownicze o łącznej mocy 54 GWt z 24 tys. km sieci zaopatrujących około 40% gospodarstw domowych. Sektor zapewnia bezpieczeństwo energetyczne milionom obywateli oraz kluczowym instytucjom publicznym, zatrudniając bezpośrednio blisko 27 tysięcy osób.
Polska jest drugim co do wielkości producentem ciepła systemowego w UE – z wynikiem ponad 268 PJ ustępuje jedynie Niemcom (409 PJ) i odpowiada za 13% unijnej produkcji.
Wyzwania strukturalne sektora
Ponad 80% polskich elektrociepłowni ma więcej niż 30 lat, a 61% produkcji ciepła systemowego wciąż opiera się na węglu. Koszty paliw wzrosły z 6-7 miliardów złotych rocznie do 20 miliardów złotych w 2023 roku.
„Jeśli potraktujemy transformację ciepłownictwa jako inwestycję w bezpieczeństwo energetyczne i rozwój technologiczny, możemy zbudować system nowoczesny i odporny, który będzie służył obywatelom i gospodarce przez dekady” – podkreślił Piotr Kleinschmidt, dyrektor Programu Ciepłownictwo w Forum Energii.
Polska w tyle za liderami UE
Podczas gdy w Danii czy Szwecji udział ciepła systemowego z OZE i ciepła odpadowego przekracza 60-70%, w Polsce oscyluje wokół zaledwie kilku procent. Udział niskoemisyjnych technologii, takich jak wielkoskalowe pompy ciepła, kotły elektrodowe czy magazyny ciepła, pozostaje na niskim poziomie.
Komisja Europejska wskazuje, że nowoczesne systemy ciepłownicze dzięki wykorzystaniu lokalnych zasobów i elastycznych technologii mogą znacząco zwiększyć swój udział w ogrzewaniu i chłodzeniu w Europie.
Lekcje z duńskiej transformacji
Raport identyfikuje pięć kluczowych lekcji z duńskich doświadczeń:
- Konieczność świadomej polityki państwa integrującej ciepłownictwo ze strategią energetyczną
- Stabilne i konsekwentne działania zamiast reaktywności
- Synergia między sektorami energetycznymi
- Wykorzystanie krajowych zasobów ciepła odpadowego i OZE
- Wykształcenie odporności na kryzysy przez dywersyfikację źródeł
Potencjał krajowych zasobów
Polska dysponuje dużym potencjałem krajowych zasobów: ciepła odpadowego z przemysłu, oczyszczalni i centrów danych oraz odnawialnych źródeł energii, takich jak geotermia czy biomasa. Właściwe wykorzystanie tych zasobów może ustabilizować koszty i wspierać lokalne inwestycje.
Znaczenie dla transformacji energetycznej
Modernizacja polskiego ciepłownictwa może stać się nie tylko sposobem na zapewnienie stabilnych cen ciepła dla obywateli, ale także szansą na wsparcie krajowego przemysłu, rozwój innowacji i budowę odporności energetycznej Polski. Transformacja wymaga jednak spójnej polityki państwa i długoterminowego planowania zamiast doraźnych reakcji na kryzysy rynkowe.