Pożar, który wybuchł w niedzielę wielkanocną w Biebrzańskim Parku Narodowym, objął wg wstępnych szacunków Państwowej Straży Pożarnej około 450 hektarów powierzchni. Spalone zostały turzycowiska i trzcinowiska oraz niewielkie fragmenty lasu bagiennego w rejonie obszaru ochrony ścisłej Czerwone Bagno. Służby natychmiast przystąpiły do akcji gaśniczej, zarówno z ziemi, jak i powietrza. Obecnie sytuacja jest stabilna, a dzięki sprawnemu działaniu służb ogień nie rozprzestrzenia się.
To już siódmy pożar na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego w tym roku. Z pożarem dotychczas walczyło blisko 500 strażaków i innych służb, wspieranych także śmigłowcami Lasów Państwowych i Policji.
Biebrzański Park Narodowy, utworzony w 1993 r., to największy park narodowy w Polsce o powierzchni 59.223 ha. Na obszarze parku występuje wiele cennych gatunków zwierząt, od rzadkich i chronionych jak np. ryś czy wilk, po drobniejsze i bardziej pospolite. To wyjątkowa w skali europejskiej ostoja ptaków wodnych i błotnych. Ze względu na niespotykane w Europie tereny bagienne oraz bardzo zróżnicowaną faunę, a w szczególności bogaty świat ptaków, park został umieszczony w 1995 r. na liście obszarów chronionych konwencją RAMSAR. Ochronie ścisłej podlega obszar 7494 ha, w tym obszar ochrony ścisłej Czerwone Bagno. To unikalny kompleks siedlisk bagiennych w skali kraju i Europy. Równo 100 lat temu powstał tu, jako jeden z pierwszych w Polsce, rezerwat ścisły. Powołano go dla ochrony łosia. Po II wojnie światowej Czerwone Bagno było jedyną jego naturalną ostoją w Polsce. Łosie przetrwały wówczas tyko nad Biebrzą, w liczbie od kilku do kilkunastu osobników. Czerwone Bagno jest też miejscem występowania wilka i rysia.
Obszar ten zagrożony był pożarem, jednak dzięki wysiłkom wszystkich służb, ogień nie rozprzestrzenił się znacząco na obszar ochrony ścisłej. Zawdzięczamy to natychmiastowemu użyciu statków powietrznych: śmigłowca Policji Black Hawk oraz czterem śmigłowcom i samolotowi gaśniczemu, zadysponowanymi przez Lasy Państwowe. Dzięki kilkusetkrotnemu zrzuceniu wody z powietrza pożar nie ogarnął większej powierzchni Czerwonego Bagna. Szacuje się, że obecny pożar objął około 22 ha brzeziny bagiennej i zarośli wierzbowych. Stanowi to ok. 0,5% całej powierzchni Czerwonego Bagna, która wynosi 4190 ha.
Susza i malejące zasoby wodne
Tereny bagienne w BPN odwadniają się wskutek panującej w całym regionie suszy hydrologicznej. Poziom wód powierzchniowych w zlewni Biebrzy w 2025 roku jest bardzo niski. Ponadto odnotowuje się rekordowo niskie stany wód podziemnych. Do tego niewielkie opady deszczu i bezśnieżna zima sprawiły, że gleby torfowe przesuszają się. Warunki te zwiększyły zagrożenie pożarowe.
Sytuacja hydrologiczna stale się pogarsza i w przyszłości wskutek zmiany klimatu będzie się pogarszać. Zgodnie z danymi Copernicus Climate Change Service oraz IMGW-PIB 2024 r. był najcieplejszym rokiem w historii globalnych pomiarów, w Europie oraz w Polsce.
European Drought Observatory rejestruje obecnie poziomy ostrzegawcze wskaźnika suszy (CDI) w wielu krajach Europy, w tym we wschodniej i północnej Polsce.
Wstępne dane dotyczące strat w ekosystemie
Pożar objął turzycowiska i trzcinowiska oraz niewielkie fragmenty lasu bagiennego. Pracownicy Biebrzańskiego Parku Narodowego dokonali wstępnej analizy strat przyrodniczych na podstawie zobrazowań: WorldView 3 oraz Sentinel. Stwierdzono, że spaleniu uległy głównie zbiorowiska szuwarów turzycowych.
Stwierdzono straty przyrodnicze:
– Ze wstępnych analiz wynika, że spaleniu uległo ok. 0,4 ha siedliska Natura 2000 – bory i lasy bagienne;
– Spośród zbiorowisk nieleśnych uległy spaleniu na największych powierzchniach: zbiorowisko z trzcinnikiem lancetowatym, szuwar turzycy tunikowej, kwaśne młaki niskoturzycowe (zbiorowisko turzycy pospolitej i jaskra płomiennika), w następnej kolejności na mniejszych powierzchniach: szuwar trzcinowy, łozowisko wierzby szarej i pięciopręcikowej, wilgotne łąki, ziołorośla z wiązówką błotną i kozłkiem lekarskim;
– Spośród zbiorowisk leśnych uległa spaleniu brzezina moczarowa;
– Spłonęły co najmniej dwa stanowiska brzozy niskiej (gatunek chroniony);
– Pożarowi uległy siedliska następujących, rzadkich gatunków ptaków: wodniczki, dubelta, derkacza, kropiatki, kszyka, podróżniczka oraz żerowiska orlika grubodziobego, błotniaka łąkowego, błotniaka stawowego i gadożera.
– Z pewnością ucierpiały w pożarze drobne ssaki, gryzonie, np. nornik północny, nornice, ryjówki; lęgi ptaków, w tym gatunków pospolitych: jak np. świergotki, skowronki, pokląskwy; gady, np. żmija zygzakowata; płazy, np. żaba moczarowa oraz zdecydowana większość żyjących tu bezkręgowców.
Służby Parku i pozostałe na bieżąco sprawdzają pożarzysko. Dotychczas nie stwierdzono żadnych poszkodowanych w pożarze zwierząt. Biebrzański Park Narodowy jest przygotowany na przyjęcie zwierząt i prowadzi dyżur w Ośrodku Rehabilitacji Zwierząt w Grzędach.
Źródło: MKiŚ