Kwestie ESG, czyli kwestie związane ze środowiskiem, społeczeństwem i ładem wewnętrznym (Environmental, Social, Governance) zdążyły już wpisać się w rzeczywistość działania instytucji finansowych w Polsce.
Realizując założenia Porozumienia Paryskiego, Zielony Ład wraz z innymi deklaracjami politycznymi wytycza ścieżkę do osiągnięcia neutralności klimatycznej europejskiej gospodarki, w tym do zerowej emisyjności UE do 2050 roku. Żeby zrealizować te założenia potrzebne jest przekierowanie przepływu kapitału w kierunku bardziej zrównoważonych inwestycji. Odzwierciedlają to aktualne i kształtujące się wymogi regulacyjne oraz wytyczne dla europejskiego sektora finansowego w zakresie ESG, które wywierają presję na sektor finansowy odgrywający wiodącą rolę w finansowaniu „zielonej transformacji”. Wprowadzane regulacje z coraz większą siłą oddziaływują również na banki działające w naszym kraju.
Jak wygląda transformacja środowiskowa i społeczna z perspektywy banków działających w Polsce? Jakie są największe wyzwania, z którymi muszą się mierzyć? Na te pytania odpowiemy już po raz trzeci – w kolejnym raporcie “Zielone finanse”, bazując na wynikach anonimowej ankiety przeprowadzonej wśród przedstawicieli banków w Polsce.
Tegoroczne badanie przynosi ze sobą trzy główne wnioski. Po pierwsze, potwierdza gotowość polskich banków do wspierania klientów w zielonej transformacji. Instytucje te planują nie tylko rozszerzyć swoją ofertę o kolejne zrównoważone produkty (np. kredyty na inwestycje wspomagające taksonomiczne cele klimatyczne), ale i aktywnie współpracować z klientami w tematach związanych z ESG, na przykład przez różnego rodzaju dodatkowe usługi.
Po drugie, zaznacza się już ryzyko podnoszenia przez banki kosztów finansowania tzw. „brudnych” inwestycji lub działalności. Na razie mówi o tym tylko 2 z 12 respondentów, ale jeszcze w 2022 roku żaden bank nie rozważał takiej opcji. Zdecydowana większość instytucji jednak nadal preferuje system zachęt promujących bardziej zrównoważone rozwiązania.
Po trzecie, obecna sytuacja geopolityczna, w tym przedłużająca się wojna w Ukrainie, skutkuje innym niż w zeszłym roku spojrzeniu banków na możliwość zmiany dotychczasowych planów i intensywności zakładanych prac w obszarze ESG. Ta determinacja jest po prostu mniejsza. Niemniej, nadal większość instytucji (60%) nie spodziewa się, aby obecne warunki wpłynęły na zaplanowane prace w obrębie przyjętych strategii ESG.
W miarę postępującego rozwoju metod identyfikacji i szacowania wpływu czynników ESG na profil ryzyka instytucji finansowych i ich długoterminową odporność biznesową, a także rosnącej presji regulacyjnej w tym obszarze, coraz ważniejsze staje się dla banków systematyczne włączanie czynników ESG do swoich procesów zarządzania ryzykiem.
Na potrzeby zarządzania ryzykiem ESG i kształtowania strategii biznesowej, banki działające w Polsce wykorzystują szerokie spektrum metod i narzędzi, przy czym zdecydowana większość banków wykorzystuje co najmniej trzy różne narzędzia:
- 92% banków ogranicza finansowanie sektorów uważanych za kontrowersyjne w kontekście zrównoważonego rozwoju np. wysokoemisyjnych czy związanych z przemysłem zbrojeniowym.
- Odpowiednio dobrana oferta produktowa, która ma pomóc klientom w przejściu na zrównoważoną gospodarkę, realizowana przez 83% ankietowanych.
- Podejście zakładające aktywną współpracę z klientami w zakresie ich transformacji (75% ankietowanych).
Warto zauważyć, że takie podejście pozwala jednocześnie zminimalizować ekspozycję banku na wybrane ryzyka ESG oraz aktywnie wspierać transformację gospodarki w kierunku zrównoważonym. Podejście takie jest obecne od kilku lat w bankach zagranicznych np. w krajach skandynawskich, które blisko współpracują z klientami i wspierają ich w procesach transformacji energetycznej, obszarze czystej wody, utylizacji ścieków czy śmieci.
Wdrożenie regulacji i wytycznych nadzorczych oraz rozwój zielonej oferty produktowej to priorytetowe obszary, na których banki planują koncentrować swoje działania w najbliższym roku (odpowiednio 75% oraz 67% ankietowanych). Na trzecim miejscu wskazywano realizację przyjętej strategii ESG (58% ankietowanych). Deklaracje te zbliżone są do wyników z poprzedniej edycji naszego badania z 2022 (odpowiedzi te uzyskały kolejno 75%, 63% i 69% wskazań).
Oznacza to, że niezmiennie od kilku lat głównymi czynnikami motywującymi banki do podejmowania działań w zakresie zrównoważonego rozwoju są rosnące wymogi prawne i regulacyjne oraz chęć poprawy lub utrzymania pozycji konkurencyjnej.
Wszyscy respondenci zadeklarowali wykorzystywanie wyników oceny ryzyka ESG w procesie udzielania kredytów, co odzwierciedla konieczność dostosowania się banków do oczekiwań EBA wyrażonych w Wytycznych w zakresie udzielania i monitorowania kredytów (EBA Guidelines on loan origination and monitoring). Niewiele mniej wskazań uzyskała wykorzystanie wyników oceny ryzyka ESG w aktualizacji strategii biznesowej (83%). Taka sytuacja może wynikać nie tylko ze strategii związanych ze zrównoważonym finansowaniem, ale również z odpowiedzi na wymogi regulacyjne – zgodnie z Metodyką Badania i Oceny Nadzorczej Banków (2023), w trakcie analizy jakościowej modelu biznesowego (w tym przy ocenie przedstawionej przez bank strategii) nadzór ocenia podatność banku na wpływ faktycznych i potencjalnych czynników ryzyka pochodzących z otoczenia biznesowego, takich jak m.in. czynniki ryzyka ESG oraz działania mające na celu ograniczenie wpływu tego ryzyka na wynik banku.
O badaniu
Raport przedstawia wyniki badania przeprowadzonego wśród banków w Polsce przez PwC od lipca do września 2023 roku. W badaniu uczestniczyli przedstawiciele 12 banków (grup bankowych), których aktywa odpowiadają za około 66% całej sumy bilansowej polskiego sektora bankowego.
Źródło: PwC
