Wspólnoty energetyczne są doskonałym narzędziem do walki ze wzrostem cen energii, ubóstwem energetycznym i zmianami klimatu, przyczyniają się także do poprawy bezpieczeństwa energetycznego państwa – wskazuje najnowsze opracowanie, przygotowane wspólnie przez Polską Zieloną Sieć (PZS) oraz Beyond Fossil Fuels (BFF).
Raport „Elektryzujące wspólnoty: transformacja polskiego sektora elektroenergetycznego przez lokalne źródła odnawialne” podkreśla, że w dobie globalnego kryzysu paliw kopalnych z przełomu lat 2022-2023 spółdzielnie energetyczne pomogły obniżyć rachunki za prąd przy jednoczesnym ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczenia powietrza.
W UE działa dziś ponad 9 tysięcy wspólnot energetycznych różnej wielkości i o różnej formie. W Polsce zarejestrowanych jest zaledwie kilkadziesiąt spółdzielni i z różnych powodów tylko niektóre mogą już wytwarzać energię. Jak zwraca uwagę raport BFF i PZS, sytuacja w Polsce jest zagrożeniem dla klimatu: scentralizowany system elektroenergetyczny bazujący na wielkich jednostkach wytwórczych, wciąż głównie opartych na węglu, odpowiada za ogromne emisje dwutlenku węgla do atmosfery.
Wśród największych barier w powoływaniu nowych spółdzielni raport wymienia centralizację polskiego systemu elektroenergetycznego oraz trudności z przyłączeniem spółdzielni energetycznych do sieci. Istotnymi przeszkodami są również niejednoznaczność, zmienność i nieprzewidywalność przepisów, trudności z pozyskaniem finansowania inwestycji, niedobór kadry technicznej czy wsparcia administracyjnego. Wreszcie wspólnoty mierzą się z negatywnym postrzeganiem działalności spółdzielczej, które zniechęca potencjalnych uczestników do zaangażowania się w przedsięwzięcie.
Pomimo systemowych wyzwań spółdzielnie przebijają się przez gąszcz barier i z nadzieją patrzą w przyszłość, w której to OZE będą podstawą transformacji energetycznej i budowy ekologicznej oraz bezpiecznej Polski. Co bardzo istotne, spółdzielnie są demokratyczne, ich władze są wybierane, a ich członkowie swą pracę wykonują dla dobra wspólnego, nie pobierając zazwyczaj żadnego wynagrodzenia. Zyskiem dla wszystkich są: tańsza energia, rozwój lokalny oraz wzmacnianie miejscowego bezpieczeństwa energetycznego – mówi dr Justyna Orłowska z Polskiej Zielonej Sieci.
Energia ze spółdzielni jest znacznie tańsza, gdyż nie podlega opłatom mocowym, opłatom OZE, opłatom za kogenerację czy innym zmiennym kosztom dystrybucyjnym. Do tego korzysta z bliskości źródeł wytwarzania i punktów odbioru. A dodatkowo spółdzielnie energetyczne rozliczają się korzystniej niż nowi prosumenci indywidualni, rozliczający się w systemie net-billing, ponieważ spółdzielcy nadwyżkę mogą magazynować w sieci – tłumaczy Monika Jaszcza, ekspertka ds. Energetyki obywatelskiej w Polskiej Zielonej Sieci.
Spółdzielnie energetyczne konsekwentnie podkreślają, że chcą wykorzystać potencjał energii słonecznej do obniżenia rachunków za energię, tworzenia lokalnych miejsc pracy i zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza. Zdają sobie również sprawę, że zdecentralizowane systemy solarne na Ukrainie były znacznie bardziej odporne na rosyjskie ataki, niż scentralizowany system energetyczny. Jednak te dobrowolne, społeczne inicjatywy spotykają się z nierówną konkurencją ze strony państwowych spółek energetycznych i muszą pokonać liczne przeszkody dotyczące finansowania, przyłączania do sieci i przepisów prawnych – mówi Michał Zabłocki z Beyond Fossil Fuels.
W raporcie znalazły się również wywiady z pięcioma przedstawicielami zarejestrowanych w Polsce spółdzielni. O ich funkcjonowaniu opowiadają m.in. zajmujący się dziś energetyką odnawialną były górnik z Górnego Śląska, samorządowiec spod Warszawy oraz aktywistka z Dolnego Śląska. Jak podkreślają, „mieliśmy wiek pary, energii z węgla, teraz nadeszła era czystej energii”.
Źródło: PAP MediaRoom
