23 maja 2024 roku wszedł w życie europejski akt w sprawie surowców krytycznych (Critical Raw Materials Act – CRMA), którego celem jest zapewnienie stabilnych, bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych dla przemysłu UE. Bezpieczny dostęp do surowców krytycznych ma zasadnicze znaczenie dla sektorów strategicznych, w tym czystych technologii energetycznych, przemysłu cyfrowego, obronnego oraz przemysłu lotniczego i kosmicznego.
Wraz z Net-Zero Industry Act i Chips Act, rozporządzenie o surowcach krytycznych stanowi regulacyjny tryptyk europejskiej polityki przemysłowej.
UE wyznaczyła w nim następujące cele na 2030 r.:
- WYDOBYCIE W UE: co najmniej 10% rocznego zużycia w UE ma pochodzić z wydobycia w UE;
- PRZETWARZANIE W UE: co najmniej 40% rocznego zużycia w UE ma pochodzić z przetwarzania w UE;
- RECYKLING W UE: co najmniej 25% rocznego zużycia w UE ma pochodzić z wewnętrznego recyklingu;
- ŹRÓDŁA ZEWNĘTRZNE: z jednego państwa trzeciego ma pochodzić nie więcej niż 65% rocznego zużycia w UE każdego z surowców strategicznych na odpowiednim etapie przetwarzania.
Więcej informacji dot. aktu w sprawie surowców krytycznych na stronie ministerstwa.
Realizacja założeń aktu powinna wzmocnić dostawy tych surowców z własnych źródeł UE oraz zmniejszyć zależność w tym względzie od pojedynczych dostawców zewnętrznych.
Pierwsze posiedzenie Europejskiej Rady ds. Surowców Krytycznych
23 maja 2024 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Europejskiej Rady ds. Surowców Krytycznych – nowego organu działającego przy Komisji Europejskiej w skład którego wchodzą przedstawiciele wysokiego szczebla z poszczególnych państw członkowskich UE. Z ramienia Polski udział w spotkaniu wziął wiceminister klimatu i środowiska, główny geolog kraju Krzysztof Galos.
Rada ma odgrywać wiodącą rolę we wdrażaniu nowych ram polityki, wspierając Komisję Europejską w wyborze i wdrażaniu projektów strategicznych, w wymianie informacji na temat procedur wydawania pozwoleń i inicjatyw dotyczących obiegu zamkniętego oraz w ułatwianiu współpracy międzynarodowej i partnerstw strategicznych dotyczących surowców.
Przedstawiciele wszystkich państw członkowskich oraz Komisji Europejskiej spotkali się, aby omówić uwarunkowania związane z wdrażaniem rozporządzenia. Rada podjęła temat m.in. uruchomienia pierwszego procesu składania wniosków o projekty strategiczne, zaangażowania Rady w zakresie podjęcia decyzji o ich realizacji, źródeł finansowania projektów, współpracy międzynarodowej, monitorowania ryzyka dostaw surowców i ustanowienia systemu gromadzenia zapasów strategicznych.
Otwarcie naboru wniosków dotyczących projektów strategicznych
Kluczowym mechanizmem przyjętego aktu w sprawie surowców krytycznych jest uznawanie i wspieranie projektów strategicznych w całym łańcuchu wartości surowców strategicznych.
W trakcie pierwszego posiedzenia Rady, Komisja otworzyła nabór wniosków o przyznanie statusu projektu strategicznego, zgodnie z europejskim aktem w sprawie surowców krytycznych.
Szczegółowe informacje, w tym formularz wniosku i przewodnik dla wnioskodawców na stronie internetowej projektów strategicznych na stronie Unii Europejskiej.
Każdy projekt dotyczący wydobycia, przetwarzania, recyklingu lub substytucji któregokolwiek z surowców strategicznych wymienionych w załączniku I do aktu może zostać uznany za strategiczny, jeżeli spełnia kryteria, które określono w art. 6 i załączniku III do CRMA. Projekty strategiczne mogą być realizowane zarówno w UE, jak i – na określonych warunkach – w państwach trzecich.
Zaproszenie do składania wniosków jest otwarte od 23 maja 2024 r., godz. 14.00 (czasu środkowoeuropejskiego). Pierwszą datą graniczną jest 22 sierpnia 2024 r., godz. 12.00 (czasu środkowoeuropejskiego). Wnioski należy przygotowywać zgodnie z instrukcjami podanymi w elektronicznym formularzu.
Po upływie pierwszej daty granicznej otrzymane wnioski zostaną ocenione w następujących etapach:
- Kontrola kompletności (wrzesień 2024 r.): Wniosek zostanie sprawdzony pod kątem kompletności, a w stosownych przypadkach promotorzy zostaną poproszeni o dodatkowe informacje.
- Ocena (wrzesień 2024 r. – październik 2024 r.): Kompletne wnioski będą oceniane przez Komisję oraz państwa członkowskie na których obszarze zgłoszony został projekt, a następnie sporządzone zostaną sprawozdania z oceny projektów.
- Dyskusja i decyzja (IV kw. 2024 r.): Na podstawie sporządzonej oceny Europejska Rada ds. Surowców Krytycznych omówi proponowane projekty, a Komisja podejmie decyzję w sprawie wniosków, uwzględniając opinię rady, a następnie powiadomi wnioskodawców.
Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska
