Komisja Europejska zaleca przeprowadzenie ocen ryzyka w czterech obszarach technologii krytycznych: zaawansowanych półprzewodników, sztucznej inteligencji, technologii kwantowych, biotechnologii.
KE zatwierdziła co do zasady zalecenie w sprawie obszarów technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE do dalszej oceny ryzyka z udziałem państw członkowskich. Zalecenie to jest wynikiem wspólnego komunikatu w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa gospodarczego, w którym wprowadzono kompleksowe podejście strategiczne do bezpieczeństwa gospodarczego w Unii.
Zalecenie to dotyczy oceny jednego z czterech rodzajów ryzyka w ramach tego kompleksowego podejścia, a mianowicie ryzyka technologicznego i wycieku technologii. Ocena ryzyka będzie miała obiektywny charakter i na obecnym etapie nie można przewidzieć ani jej wyników, ani żadnych działań następczych. Komisja przedstawia w zaleceniu wykaz dziesięciu obszarów technologii krytycznych. Obszary te wybrano na podstawie następujących kryteriów:
- Prorozwojowy i transformacyjny charakter technologii: potencjał i znaczenie technologii pod względem dużego wzrostu wydajności i sprawności lub radykalnych zmian w sektorach, zdolnościach itp.;
- Ryzyko fuzji wojskowo-cywilnej: znaczenie technologii zarówno dla sektora cywilnego, jak i wojskowego oraz ich potencjał pod względem rozwoju obu tych obszarów, a także ryzyko wykorzystania niektórych technologii ze szkodą dla pokoju i bezpieczeństwa;
- Ryzyko, że technologia może zostać wykorzystana z naruszeniem praw człowieka: potencjalne niewłaściwe wykorzystanie technologii z naruszeniem praw człowieka, w tym ograniczaniem podstawowych wolności.
Wspólne oceny ryzyka z państwami członkowskimi
Spośród dziesięciu obszarów technologii krytycznych w zaleceniach określono cztery obszary technologii, które uznaje się za stwarzające najbardziej wrażliwe i bezpośrednie zagrożenia związane z bezpieczeństwem technologicznym i wyciekiem technologii:
- Zaawansowane technologie półprzewodnikowe (mikroelektronika, fotonika, czipy o wysokiej częstotliwości, sprzęt do produkcji półprzewodników)
- Technologie sztucznej inteligencji (obliczanie wielkiej skali, chmura i przetwarzanie brzegowe, analiza danych, komputerowe rozpoznawanie obrazów, przetwarzanie języka, rozpoznawanie obiektów)
- Technologie kwantowe (obliczenia kwantowe, kryptografia kwantowa, komunikacja kwantowa, wykrywanie kwantowe i radary kwantowe)
- Biotechnologie (techniki modyfikacji genetycznej, nowe techniki genomowe, napęd genowy, biologia syntetyczna)
- Komisja zaleca, aby do końca bieżącego roku państwa członkowskie wraz z Komisją przeprowadziły najpierw wspólne oceny ryzyka w tych czterech obszarach. Zalecenie zawiera pewne zasady przewodnie dotyczące struktury wspólnych ocen ryzyka, w tym konsultacji z sektorem prywatnym i ochrony poufności.
Przy podejmowaniu decyzji w sprawie wniosków dotyczących kolejnych wspólnych z państwami członkowskimi ocen ryzyka dotyczących co najmniej jednego z wymienionych dodatkowych obszarów technologii lub ich podzbiorów, Komisja weźmie pod uwagę bieżące lub planowane działania promujące lub partnerskie w danym obszarze technologii. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja będzie mieć na uwadze, że środki zastosowane w celu zwiększenia konkurencyjności Unii w odpowiednich obszarach mogą przyczynić się do zmniejszenia niektórych zagrożeń technologicznych.
– Wraz z państwami członkowskimi rozpoczynamy wspólne oceny ryzyka w czterech obszarach technologii o krytycznym znaczeniu dla naszego bezpieczeństwa gospodarczego. Technologia znajduje się obecnie w centrum rywalizacji geopolitycznej i Unia chce być w niej graczem, a nie widownią. Aby być uczestnikiem tej gry, potrzebujemy wspólnego stanowiska UE, opartego na wspólnej ocenie ryzyka. Dzięki temu podejściu pozostaniemy otwartym i przewidywalnym partnerem na arenie międzynarodowej, który jednak pielęgnuje swoją przewagę technologiczną i stara się uniezależnić od innych. W ten sposób jeszcze bardziej umocnimy wszystkie aspekty naszego jednolitego rynku – stwierdziła wiceprzewodnicząca Věra Jourová.
– Dziś wywiązujemy się z naszego zobowiązania do zmniejszenia ryzyka dla gospodarki europejskiej, wskazując dziesięć obszarów technologii, które mają krytyczne znaczenie dla naszego bezpieczeństwa gospodarczego, zwłaszcza ze względu na ryzyko fuzji wojskowo-cywilnej. Jest to ważny krok w stronę uzyskania odporności. Musimy stale monitorować nasze technologie krytyczne, oceniać ekspozycję na ryzyko oraz – w razie potrzeby – podejmować działania w celu ochrony naszych strategicznych interesów i bezpieczeństwa. Europa dostosowuje się do nowych realiów geopolitycznych, kładąc kres epoce naiwności i działając jako prawdziwa potęga geopolityczna – powiedział Thierry Breton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego.
Co dalej?
Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi za pośrednictwem odpowiednich forów eksperckich w celu rozpoczęcia wspólnych ocen ryzyka w czterech wyżej wymienionych obszarach technologii.
Ponadto Komisja zaangażuje się w otwarty dialog z państwami członkowskimi na temat odpowiedniego harmonogramu i zakresu kolejnych ocen ryzyka, uwzględniając m.in. wpływ czynnika czasowego na ewolucję ryzyka. Na podstawie takiego dialogu i początkowych doświadczeń z pierwszymi wspólnymi ocenami ryzyka, a także dodatkowych informacji, które mogą pojawić się na temat wymienionych obszarów technologii, Komisja może przedstawić kolejne inicjatywy w tym zakresie do wiosny 2024 r.
Zalecenie nie przesądza o wyniku oceny ryzyka. Jedynie wynik szczegółowej wspólnej oceny poziomu i charakteru przedstawionego ryzyka może posłużyć za podstawę dalszej dyskusji na temat potrzeby wprowadzenia precyzyjnych i proporcjonalnych środków w celu promowania, partnerstwa lub ochrony w którymkolwiek z tych obszarów technologii lub ich podzbiorze.
Kontekst
20 czerwca 2023 r. Komisja i Wysoki Przedstawiciel przyjęli wspólny komunikat w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa gospodarczego. Europejska strategia bezpieczeństwa gospodarczego opiera się trzech filarach: wspieraniu bazy ekonomicznej i konkurencyjności UE; ochronie przed ryzykiem; oraz nawiązywaniu partnerstw z możliwie najszerszą grupą krajów w celu rozwiązywania wspólnych problemów i dbania o wspólne interesy.
Określono w nim działania, które należy podjąć w celu wyeliminowania zagrożeń dla odporności łańcuchów dostaw, zagrożeń dla bezpieczeństwa fizycznego i cyberbezpieczeństwa infrastruktur krytycznych, zagrożeń związanych z bezpieczeństwem technologicznym i wyciekiem technologii oraz ryzyka wykorzystania zależności gospodarczych lub wymuszenia ekonomicznego jako broni. Wykaz przedstawiony w zaleceniu należy do trzeciej kategorii tych działań.
Źródło: Komisja Europejska
