Pompy ciepła to jedna z kluczowych technologii w dekarbonizacji ogrzewnictwa i ciepłownictwa, która może istotnie przyczynić się do poprawy jakości powietrza w Polsce. Aby w pełni wykorzystać jej potencjał w budynkach jednorodzinnych, niezbędne jest jednak spełnienie trzech warunków: pompy ciepła muszą zapewniać użytkownikom komfort cieplny, muszą być konkurencyjne cenowo oraz nie mogą obciążać systemu elektroenergetycznego. Najnowszy raport Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC) − „Pompy ciepła przyjazne dla odbiorców i dla systemu elektroenergetycznego” zajmuje się właśnie tymi trzema aspektami.
W raporcie przedstawiono szereg ważnych analiz odnoszących się do możliwości elastycznej współpracy domowych pomp ciepła z systemem elektroenergetycznym − przy uwzględnieniu pakietu taryf i cen obowiązujących na polskim rynku energii. Dzięki opracowaniu można ocenić z perspektywy użytkownika opłacalność dostępnych obecnie rozwiązań, w tym modelowej taryfy dynamicznej, a także sprawdzić, jaki wpływ na komfort cieplny w budynku ma wykorzystanie elastycznej pracy pompy ciepła.
W kolejnych częściach raportu poddano analizie:
- Koszty eksploatacji pomp ciepła − przy uwzględnieniu najbardziej popularnych taryf na energię elektryczną. Porównanie wykazało, że najkorzystniejsza dla posiadaczy pomp ciepła jest taryfa trzystrefowa (G13).
- Komfort cieplny w budynkach o różnym standardzie energetycznym − przy założeniu, że pompa ciepła pracuje w sposób elastyczny, dostosowując się do aktualnych warunków w systemie elektroenergetycznym i cen energii na rynku hurtowym. Analiza potwierdziła, że pompy ciepła mogą pracować elastycznie bez utraty komfortu cieplnego nawet w budynkach o przeciętnym standardzie energetycznym.
- Opłacalność modelowej taryfy dynamicznej dla użytkowników pomp ciepła – która zapewnia najlepsze dopasowanie pracy pomp ciepła do warunków w systemie elektroenergetycznym, a jednocześnie pozwala uzyskać oszczędności na rachunku za energię elektryczną oraz chroni odbiorców przed nadmiernymi skokami cen.
Autorzy raportu „Pompy ciepła przyjazne dla odbiorców i dla systemu elektroenergetycznego”nie poprzestają jednak na analizach kosztowych.Odnosząc się do istotnej roli technologii pomp ciepła oraz tkwiącego w niej potencjału, formułują rekomendacje w czterech zasadniczych obszarach, kierując je do przedstawicieli władz publicznych. Wskazane przez nich działania mogą znacząco usprawnić transformację ogrzewnictwa w Polsce, przynosząc szereg korzyści właścicielom budynków czy społeczeństwu i zapewniając harmonijną współpracę szybko przybywających instalacji pomp ciepła z systemem elektroenergetycznym.
Jak podkreśla Łukasz Adamkiewicz, prezes zarządu ECAC − Pompy ciepła mogą odegrać istotną rolę w spełnieniu nowych norm jakości powietrza, wynikających z rewizji dyrektywy AAQD. Obniżenie dopuszczalnych stężeń pyłów o połowę jest kluczowe z perspektywy ochrony zdrowia publicznego i wymaga stosowania urządzeń grzewczych, które minimalizują emisję szkodliwych substancji.
Z kolei Paweł Lachman, prezes zarządu PORT PC i współautor raportu, zwraca uwagę na wciąż niedoceniany walor technologii pomp ciepła, czyli możliwość elastycznej współpracy z systemem elektroenergetycznym − Nasze badania jasno pokazują, że nawet w budynkach o przeciętnym standardzie energetycznym pompy ciepła mogą pracować elastycznie bez utraty komfortu cieplnego odbiorców, dostosowując swoją pracę nie tylko do warunków atmosferycznych, ale także do funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.
Monika Morawiecka z Regulatory Assistance Project, współautorka raportu, przekonuje, że właśnie ta cecha pomp ciepła powinna być powszechnie wykorzystywana − Pompy ciepła muszą działać elastycznie, aby z jednej strony nie obciążać systemu energetycznego w godzinach szczytu, a z drugiej – pomóc w integracji jak największej ilości źródeł odnawialnych. Odpowiednio skonstruowane taryfy dynamiczne zapewnią taki efekt, jednocześnie obniżając koszty ogrzewania.
Rekomendacje sformułowane w raporcie ECAC:
- Komunikacja − bardzo ważne jest, aby cała polityka publiczna była oparta na rzetelnej i kompleksowej komunikacji. Niezbędne jest powszechne informowanie o zaletach zastosowania pomp ciepła w budynkach i perspektywach rozwojowych tej technologii, o możliwościach elastycznej pracy pomp ciepła bez uszczerbku dla komfortu cieplnego, a z korzyścią dla systemu elektroenergetycznego, a także o przewidywanych wzrostach cen paliw kopalnych w związku z wprowadzeniem opłat w ramach EU ETS2.
- Taryfy na energię elektryczną. Taryfa trójstrefowa – najkorzystniejsza obecnie dla posiadaczy pomp ciepła, a oferowana jedynie przez Tauron, powinna stać się standardem u wszystkich dostawców. Istotne jest również, aby taryfy dynamiczne były tak skonstruowane, aby dawać odbiorcom energii zabezpieczenie przed ekstremalnym wzrostem cen.
- Programy dotacyjne. Programy takie jak „Czyste powietrze” czy „Moje ciepło” powinny oferować dofinansowanie tylko dla takich pomp ciepła, które mogą pracować elastycznie z wykorzystaniem automatyki do zarządzania poborem energii.
- Program badawczy. Należy wdrożyć wieloletni program badawczy dla budynków o zróżnicowanej charakterystyce energetycznej, wyposażonych w pompy ciepła o różnych standardach, a także fotowoltaikę i magazyny ciepła lub energii elektrycznej – umożliwi to identyfikację optymalnych rozwiązań dla przyszłego budownictwa energooszczędnego.
